40 năm mới đòi được nhà, nhưng phải chia đôi căn nhà vì từng 'hứa thưởng'

Tháng 8-1978, UBND thị xã Vũng Tàu (nay là TP Vũng Tàu) có quyết định trưng mua căn nhà rộng gần 64m2 tại số 45 Trưng Nhị của bà Huỳnh Lý Quê, theo chủ trương cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh với giá 1.729 đồng. Từ năm 1980, bà Quê, sau này là ông Huỳnh Phi Thành (con trai bà Quê) liên tục khiếu nại đòi lại nhà vì chưa được Nhà nước trả tiền trưng mua.

20 năm "phục hồi", 20 năm sau "bàn giao"

Năm 1999, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có quyết định phục hồi quyền sở hữu căn nhà trên cho ông Thành (Bài "Gần 20 năm chưa được trả nhà", Tuổi Trẻ ngày 17-9-2017).

Nhưng phải hơn 20 năm sau (tháng 5-2020), ông Thành mới chính thức được nhận lại căn nhà trên. Oái oăm thay, trong khi chuẩn bị nhận nhà, ông Thành lại dính vào vụ kiện "hứa thưởng".

Trước đó, ngày 8-12-2017, ông Thành có lập giấy ủy quyền cho ông Nguyễn Văn Dũng (ngụ ở Mỏ Cày Nam, Bến Tre) thay mình liên hệ với chính quyền và các cơ quan chức năng để khiếu nại đòi lại căn nhà trên. Ủy quyền này không có thù lao, có thời hạn là cho đến khi hoàn tất công việc hoặc giấy ủy quyền chấm dứt theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, ông Thành còn làm cam kết khi nhận nhà sẽ bán theo giá thị trường chia đôi cho ông Dũng, nhưng tờ cam kết này không ghi ông Dũng phải làm gì để nhận được 1/2 căn nhà.

Ngày 30-12-2017, ông Thành đến phòng công chứng làm bản "đơn phương chấm dứt việc ủy quyền" với ông Dũng. Tháng 4-2019, gia đình ông có xuống Bến Tre gặp ông Dũng để thông báo về việc đã hủy ủy quyền này. Cũng trong tháng 4-2019, ông Thành ủy quyền việc đòi nhà cho ông Huỳnh Chí Bình (là con chú bác ruột với ông Thành).

Sau khi biết ông Thành có quyết định được nhận lại nhà, ông Dũng khởi kiện đòi một nửa căn nhà.

Ai có công đòi được căn nhà?

Tại phiên sơ thẩm do TAND TP Vũng Tàu xử ngày 30-9-2020, ông Dũng nói rằng khi được ủy quyền ông đã nhờ người tư vấn viết đơn, đưa ông Thành ký và gửi tới các cơ quan chức năng, người có quyền hạn của TP, tỉnh và "người đứng đầu nhà nước Việt Nam". Ông còn dùng mối quan hệ cá nhân để các cơ quan chức năng đôn đốc việc giải quyết khiếu nại của ông Thành.

Ông Dũng cũng cho rằng từ lúc ông Thành báo cho mình biết không còn ủy quyền nữa (ngày 16-4-2019) đến khi UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu ký quyết định trả lại nhà cho ông Thành (ngày 17-12-2019), chỉ trong thời gian ngắn là có "công sức" của mình. Tại tòa, ông Dũng cũng thừa nhận mình không trực tiếp tham gia bất cứ buổi làm việc nào của cơ quan chức năng liên quan đến việc trả nhà mà chỉ có một lần làm việc với Sở Xây dựng tỉnh vào ngày 7-2-2020.

Còn ông Thành và ông Huỳnh Chí Bình cho biết sau khi hủy ủy quyền với ông Dũng, chính ông Bình đã làm nhiều đơn thư gửi cơ quan chức năng và các đơn thư phản hồi của các cơ quan chức năng đều gửi đến mình.

Về chi tiết ông Dũng làm việc với Sở Xây dựng, ông Bình phản bác rằng ông Dũng có làm việc nhưng không liên quan đến việc trả nhà, mà là để giải quyết việc ông Dũng làm đơn ngăn chặn, không trả nhà cho ông Thành. Hơn nữa, vào ngày 5-5-2020, khi nhận nhà thì ngành chức năng cũng chỉ mời phía ông Thành chứ không mời ông Dũng. Do đó, việc đòi chia đôi căn nhà của ông Dũng là không có căn cứ.

Tòa sơ thẩm nhận định thủ tục hủy ủy quyền của ông Thành chưa đúng pháp luật vì tháng 12-2017 có văn bản đơn phương chấm dứt ủy quyền nhưng đến tháng 4-2019 mới thông báo cho ông Dũng biết. Và trong thời gian chưa biết chuyện mình bị "hủy ủy quyền", ông Dũng vẫn làm đơn gửi cơ quan chức năng. Tại phiên tòa này, ông Thành tự nguyện trả cho ông Dũng 200 triệu đồng tiền thù lao, công sức. Do đó, tòa tuyên ông Thành phải trả cho ông Dũng 200 triệu đồng tiền "hứa thưởng". Ông Dũng kháng cáo.

Ngày 10-5, TAND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu mở phiên phúc thẩm. Tại đây, đại diện viện kiểm sát nhận định ông Dũng không có chứng cứ chứng minh công lao đóng góp của mình trong việc đòi nhà. Nên tòa sơ thẩm chấp nhận sự tự nguyện của bị đơn trả cho nguyên đơn 200 triệu đồng là có cơ sở. Do đó, đề nghị y án sơ thẩm, bác kháng cáo của nguyên đơn.

Tuy nhiên, hội đồng xét xử cấp phúc thẩm lại nhận định: thời hạn ủy quyền trong giấy là không hạn chế, khi nào đòi được nhà thì chấm dứt. Tuy nội dung cam kết hứa thưởng 1/2 căn nhà không ghi ông Dũng phải làm gì nhưng vì được ký cùng ngày với giấy ủy quyền nên được hiểu như là trả thưởng cho ông Dũng trong việc đi khiếu nại đòi lại căn nhà. Việc ông Thành rút "hứa thưởng" khi ông Dũng đã tiến hành công việc là không đúng theo quy định của Luật dân sự. Do đó, việc ông Dũng đòi 1/2 căn nhà là có căn cứ. Tòa cũng xác định căn nhà trên trị giá hơn 8 tỉ đồng nên buộc ông Thành phải trả cho ông Dũng hơn 4,4 tỉ đồng.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, lý do khiến việc chậm trễ giao trả căn nhà 45 Trưng Nhị cho ông Thành là bởi người được Nhà nước bố trí cho ở tạm tại nhà này sau khi trưng mua, không chịu dời đi. Cụ thể, năm 2004, TP Vũng Tàu có quyết định giao đất ở mới với diện tích 84m2 cho người này, người này đã đóng tiền nhưng khi giao đất thì không đủ diện tích nên người này không nhận. Do đó, việc giao trả nhà bị dùng dằng, kéo dài. Đến tháng 11-2019, UBND TP Vũng Tàu mới có phương án giao đất ở mới cho người này thì sự việc mới được giải quyết.

Một sự việc tưởng chừng như đơn giản và dễ dàng thực hiện nhưng đã bị kéo dài đến 20 năm. Trong 20 năm ấy, ông Huỳnh Phi Thành phải sống khổ sở trong những căn nhà trọ chật chội chỉ vài mét vuông ở TP.HCM và làm thuê đủ nghề để sinh sống.

Chia đôi căn nhà là vô cảm

 

Một luật sư ở TP.HCM (xin giấu tên) nhận định: "Đầu dây mối nhợ dẫn đến tranh chấp, tòa phải xử tới xử lui, ông Thành phải ở trọ cực khổ là do những người thừa hành công vụ đã không thực hiện quyết định phục hồi quyền sở hữu nhà cho gia đình ông Thành từ năm 1999 một cách rốt ráo.

 

Việc tòa cứ dựa vào tờ ủy quyền và cam kết để buộc ông Thành phải chia đôi căn nhà cho ông Dũng là vô cảm. Vấn đề tòa cần xác định là đằng sau chứng cứ đó là cái gì, bản chất sự việc là cái gì, xem ông Dũng đòi 50% giá trị căn nhà có hợp lý, hợp tình không. Nếu không hợp lý thì vận dụng quy định để bác toàn bộ hay bác một phần. Như vậy mới "phụng công thủ pháp, chí công vô tư" và có lương tâm.