Rao bán rần rần 'kit xét nghiệm phát hiện Omicron', 'kit phát hiện mọi biến thể'

Những người nghi ngờ mắc COVID-19 không cần thiết phải biết là biến chủng Omicron hay Delta... chỉ cần xác định là nhiễm COVID-19 hay không. Vì nếu xác định được nhiễm Omicron cũng đều là nhiễm COVID-19. Việc rao bán các kit xét nghiệm có thể phát hiện được biến thể này là không đúng, sai quy định.

TS Phạm Hùng Vân

Nhiều hội, nhóm trên các trang mạng xã hội rao bán rầm rộ các kit xét nghiệm ăn theo, thậm chí với cả kit xét nghiệm nhanh.

Một nhóm mạng xã hội Facebook chuyên mua bán các loại thuốc tây với 25.000 thành viên gần đây liên tục rao bán các loại kit xét nghiệm được cho là có khả năng phát hiện... biến chủng Omicron.

Bất cứ người mua nào có nhu cầu, nhiều tài khoản cam kết mua bao nhiêu có bấy nhiêu. Chỉ cần đăng dòng trạng thái muốn tìm mua kit xét nghiệm phát hiện Omicron, 5 phút sau đã có hàng chục tài khoản "bay" vào chào mời với đủ các hãng có nguồn gốc từ Hàn Quốc, Ấn Độ, Đức...

"Phát hiện được tất cả các biến thể"

Tài khoản T.H. quảng cáo cho chúng tôi loại kit xét nghiệm của Hàn Quốc "kèm theo hồ sơ chứng nhận của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đủ điều kiện phát hiện biến thể Omicron". H. báo giá 57.000 đồng/kit xét nghiệm, mua số lượng nào cũng có.

H. hẹn chúng tôi đến kho hàng tại quận Tân Bình (TP.HCM) để lấy hàng, tại đây H. cho chúng tôi xem một loại kit mang tên Genedia xuất xứ từ Hàn Quốc.

H. cho biết chủng Omicron rất khó phát hiện, một số loại que xét nghiệm khác không phát hiện được, tức là không lên 2 vạch nhưng loại kit xét nghiệm này "bắt được sóng" Omicron rất tốt.

Chúng tôi thắc mắc có khác gì nếu mắc biến chủng Delta, H. giải thích nếu là biến chủng Delta cũng lên 2 vạch, chỉ có điều loại này bắt Omicron nhạy hơn và còn "mách đường" cho chúng tôi rằng khi bán lại cho khách khác, chỉ cần đưa giấy chứng nhận WHO, Bộ Y tế cấp phép để giải thích.

Còn tài khoản P.D. báo giá một loại "kit xét nghiệm phát hiện biến chủng Omicron" 62.000 đồng/bộ, khách có thể đến tận kho ở Bình Tân lấy hàng ngay trong ngày.

Tại kho hàng này, chúng tôi cũng được giới thiệu bộ kit xét nghiệm Genedia của Hàn Quốc và cho biết "phát hiện được tất cả các loại biến thể COVID-19", trong đó nhạy nhất với Omicron.

Sau một hồi vòng vèo, người bán mới thừa nhận không có loại kit xét nghiệm nào có thể phát hiện được một biến chủng, nhưng vẫn khẳng định đây là loại kit xét nghiệm mới nhạy với biến chủng Omicron.

Không có xét nghiệm nào xác định được biến chủng

Theo các chuyên gia y tế, muốn xác định được một ca mắc thuộc biến chủng gì cần phải trải qua quy trình giải mã trình tự gene rất phức tạp. Hiện nay tại TP.HCM, để kiểm soát biến chủng Omicron xâm nhập, ngành y tế đang giao cho Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM phối hợp đơn vị nghiên cứu lâm sàng ĐH Oxford giải mã tất cả các ca mắc COVID-19 nhập cảnh.

TS Phạm Hùng Vân - chủ tịch Hội Sinh học phân tử y khoa Việt Nam - cho biết để phát hiện được các biến thể COVID-19 là quá trình rất phức tạp, không đơn giản, hiện nay tại Việt Nam có các trung tâm xét nghiệm lớn thường sử dụng phương pháp giải mã trình tự gene mới phát hiện được biến chủng Omicron. Thậm chí, khi xác định một người nhiễm COVID-19, còn tùy lượng virus, nếu lượng virus thấp rất khó giải mã trình tự gene, nếu lượng virus cao mới có thể làm.

PGS.TS Đỗ Văn Dũng - trưởng khoa y tế công cộng Trường ĐH Y dược TP.HCM - cũng cho rằng xét nghiệm như xét nghiệm nhanh, RT-PCR thông thường đều phát hiện được dù là biến thể Delta hay Omicron. Muốn xác định được biến thể nào, phải sử dụng 2 kỹ thuật chính là giải mã trình tự gene và kỹ thuật trốn thoát của gene S.

Việc thực hiện các kỹ thuật này rất phức tạp, máy móc hiện đại có thể giải mã gene trong vòng vài tiếng, máy cũ có thể vài ngày mới xong. Thêm vào đó, hiện nay không có kit xét nghiệm thương mại nào được bán trên thị trường để kiểm tra ra biến chủng Omicron.

Ông Dũng khuyến cáo việc tìm các kit xét nghiệm để xác định mình mắc các loại biến thể gì là vô nghĩa, không cần thiết, chỉ có ý nghĩa cho các nhà làm dịch tễ, nhà nghiên cứu, chính sách...

"Người dân khi phát hiện các trường hợp nhiễm COVID-19 biến thể Omicron thì cách xử trí vẫn như bình thường, vẫn tiếp tục cách ly, theo dõi, điều trị thông thường, không có gì khác, tránh mất tiền oan vì hiện nay không có loại kit xét nghiệm thương mại nào" - ông Dũng nói.

Hiện Việt Nam đã ghi nhận 25 ca nhiễm chủng Omicron, đều là người nhập cảnh được cách ly ngay gồm: Hà Nội 1 (ca phát hiện đầu tiên), Quảng Nam 14, TP.HCM 6, Thanh Hóa 2, Hải Dương 1 và Hải Phòng 1. Trong đó, trường hợp được điều trị tại Bệnh viện Trung ương quân đội 108 hiện đã xuất viện, các trường hợp khác sức khỏe ổn định.