Đề xuất cha hoặc mẹ tham gia BHXH, con được hưởng trợ cấp

Bộ LĐ-TB&XH vừa hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) (sửa đổi) và gửi Bộ Tư pháp thẩm định trước khi trình Chính phủ xem xét. Trong đó, bộ đề xuất nhiều chính sách để mở rộng đối tượng tham gia và giữ chân người lao động (NLĐ) ở lại với hệ thống BHXH.

Điều chỉnh quy định hưởng BHXH một lần

Trong dự thảo tờ trình Chính phủ mới nhất, Bộ LĐ-TB&XH nhận diện khá rõ những bất cập trong hệ thống an sinh hiện nay. Chẳng hạn, hệ thống BHXH về cơ bản còn thiết kế đơn tầng, thiếu kết nối giữa chính sách BHXH với các chính sách xã hội khác…

Vì vậy, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất sửa luật theo hướng thiết kế hệ thống an sinh đa tầng. Có nghĩa là người già không chỉ hưởng lương hưu từ BHXH mà còn được trợ cấp từ các chính sách an sinh khác của Nhà nước. Ví dụ, chính sách trợ cấp xã hội hằng tháng với người 80 tuổi như trong nước đang triển khai.

Cạnh đó, bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp và người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, NLĐ làm việc không trọn thời gian…

Cùng với đó, dự luật sẽ điều chỉnh quy định hưởng BHXH một lần theo hướng tạo điều kiện cho NLĐ có sự lựa chọn.

Cụ thể, nếu NLĐ chưa đến tuổi nghỉ hưu mà sau một năm không tham gia BHXH đề nghị hưởng BHXH một lần thì mức hưởng cho mỗi năm đóng BHXH bằng một lần mức tiền lương bình quân tháng đã đóng BHXH.

“Trường hợp NLĐ đến tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng, hoặc NLĐ mắc bệnh hiểm nghèo, hoặc ra nước ngoài để định cư hợp pháp thì mức hưởng cho mỗi năm đóng BHXH bằng hai lần mức tiền lương bình quân tháng đã đóng BHXH...” - Bộ LĐ-TB&XH đề xuất.

Song song đó, Bộ LĐ-TB&XH muốn tăng tính hấp dẫn của BHXH tự nguyện bằng cách bổ sung chế độ thai sản, tăng mức hỗ trợ đối với người tham gia. Theo đó, lao động nữ tham gia BHXH tự nguyện khi sinh con được hưởng trợ cấp 2 triệu đồng cho một con mới sinh. Đề xuất Nhà nước tăng mức hỗ trợ từ 10% lên 30% mức đóng BHXH tự nguyện tính trên thu nhập tháng bằng mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn.

Ngoài ra, bộ cũng đề xuất điều chỉnh điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm. Mục đích là tạo điều kiện cho NLĐ cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH...

Hỗ trợ con của người tham gia BHXH

 Một điểm đáng chú ý trong dự thảo của Bộ LĐ-TB&XH lần này là việc đề xuất bổ sung quy định giao Chính phủ nghiên cứu thực hiện thí điểm chế độ trợ cấp trẻ em.

Theo đó, người tham gia BHXH bắt buộc mà có con dưới sáu tuổi thì được hưởng trợ cấp hằng tháng tính trên mỗi con cho đến khi con đủ sáu tuổi.

“Giải pháp này nhằm tăng tính hấp dẫn của chính sách, tăng thêm quyền lợi ngắn hạn, trước mắt là để giữ chân NLĐ, nhất là lao động trong độ tuổi nuôi con nhỏ ở lại hệ thống, hạn chế hưởng BHXH một lần...” - đại diện Bộ LĐ-TB&XH lý giải.

Bộ LĐ-TB&XH cũng cho biết: Theo tính toán của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), nếu quy định mỗi trẻ em dưới 15 tuổi là con của người tham gia BHXH được hưởng trợ cấp 350.000 đồng/tháng vào năm 2018, sau đó hằng năm điều chỉnh tăng dần theo lạm phát cho tới khi mức hưởng là 560.000 đồng/tháng vào năm 2030 thì cần quy định tỉ lệ đóng góp cho chế độ này là 3% trong giai đoạn 2018-2030. Trường hợp quy định độ tuổi trẻ em được hưởng trợ cấp là từ 0 đến dưới sáu tuổi, tỉ lệ đóng góp cần thiết là 1%.

Anh Nguyễn Văn Quân (công nhân cơ khí ở huyện Xuân Lộc, Đồng Nai) cho rằng đa phần NLĐ đều mong muốn tham gia BHXH để về già có lương hưu và thẻ bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, do hoàn cảnh khó khăn, nhiều người buộc phải nhận BHXH một lần để lo miếng ăn trước mắt cho bản thân và gia đình.

“Nhưng nếu Nhà nước có chính sách trên, tôi cho rằng nhiều NLĐ sẽ gắng gượng vượt qua khó khăn vì những lợi ích lâu dài phía trước...” - anh Quân nói.

Gần 32 triệu người chưa tham gia BHXH

 

Theo Bộ LĐ-TB&XH, năm 2020, số người tham gia BHXH là trên 16,1 triệu người, chiếm 29,59% lực lượng lao động. Trong đó, số người tham gia BHXH bắt buộc là hơn 15 triệu người, số người tham gia BHXH tự nguyện là trên 1,1 triệu người.

 

Như vậy, cả nước hiện vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động trong độ tuổi lao động chưa tham gia BHXH.

 

Năm 2020 cũng ghi nhận cả nước có khoảng 14,1 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu nhưng chỉ 3,1 triệu người có lương hưu. Nếu tính cả những người đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (1,8 triệu người) thì tổng cộng có gần 5 triệu người được hưởng các khoản trợ cấp hằng tháng. Như vậy, cho đến nay vẫn còn khoảng 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (chiếm 65%) chưa thuộc diện bao phủ của hệ thống BHXH hoặc tầng an sinh xã hội nào khác.