Tái định cư 'đi sau' quá trình thu hồi đất

* Thiếu hơn 3,4 ngàn lô đất tái định cư

Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, đối với các dự án cần thu hồi đất, việc thu hồi đất chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành xây dựng nhà ở hoặc cơ sở hạ tầng khu tái định cư để bố trí tái định cư cho những người dân có đất bị thu hồi. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều năm qua, phần lớn các dự án có thu hồi đất trên địa bàn tỉnh, việc bố trí tái định cư cho người dân vẫn đang “đi sau” thu hồi đất.

Ngày 26-9-2014, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 129/2014/NQ-HĐND thông qua Đề án một số quy định đối với công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh. Tính từ thời điểm đó đến nay, trên địa bàn tỉnh đã triển khai thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với 531 dự án (gồm các dự án giao thông, thủy lợi, khu dân cư, khu công nghiệp…), thực hiện thu hồi đất của gần 34 ngàn trường hợp với diện tích đất thu hồi hơn 9 ngàn ha.

Tương ứng với số lượng dự án và diện tích đất cần thu hồi, nhu cầu số lô đất để bố trí tái định cư cho người dân có đất bị thu hồi để triển khai các dự án (các dự án đã có quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường) là hơn 7,1 ngàn lô.

Theo UBND tỉnh, nếu tính nhu cầu tái định cư cần phải bố trí trên đơn vị hành chính cấp huyện thì hiện nay trên địa bàn tỉnh còn thiếu hơn 4,5 ngàn lô đất tái định cư gồm: H.Thống Nhất thiếu 2.600 lô; H.Long Thành thiếu 2,6 ngàn lô (không tính dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành); H.Vĩnh Cửu thiếu 60 lô và TP.Biên Hòa thiếu hơn 1,7 ngàn lô. Các huyện còn lại vẫn đủ và dư lô tái định cư để bố trí. UBND tỉnh sẽ chỉ đạo UBND các địa phương căn cứ quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021-2025 đã được duyệt và tình hình thực tế tại các địa phương để chủ động xây dựng các khu tái định cư phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Tuy nhiên, theo số liệu tổng hợp của UBND tỉnh từ báo cáo của trung tâm phát triển quỹ đất các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh, đến nay mới chỉ có hơn 3,7 ngàn lô đất đã hoàn thành xây dựng cơ sở hạ tầng, đủ điều kiện để giao đất cho các hộ dân có đất bị thu hồi khi triển khai các dự án. Như vậy, so với nhu cầu, trên địa bàn tỉnh hiện còn thiếu hơn 3,4 ngàn lô đất tái định cư để phục vụ bố trí tái định cư cho người dân khi triển khai thực hiện các dự án.

Tại buổi giám sát của đoàn giám sát HĐND tỉnh đối với UBND tỉnh về kết quả triển khai thực hiện các dự án có thu hồi đất trên địa bàn tỉnh vào ngày 17-6 vừa qua, Giám đốc Sở TN-MT Đặng Minh Đức thừa nhận, thời gian qua, việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư còn rất chậm, chưa đáp ứng yêu cầu thực tế, chưa đảm bảo tính chủ động để thực hiện việc bồi thường đất ở cho các hộ dân đủ điều kiện tái định cư trong quá trình thực hiện các dự án có thu hồi đất trên địa bàn tỉnh. “Điều này dẫn đến tình trạng khi thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh vẫn chưa có đất tái định cư đã hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng để bố trí cho người dân phải di dời và làm chậm tiến độ bàn giao mặt bằng” - ông Đức cho biết.

Cũng tại buổi giám sát nói trên, Phó chủ tịch HĐND tỉnh Hoàng Thị Bích Hằng cho biết, qua giám sát thực tế tại một số địa phương, đoàn giám sát của HĐND tỉnh nhận thấy, đa số các địa phương chưa thực hiện đúng quy định của Luật Đất đai năm 2013 về việc bố trí tái định cư cho người dân có đất bị thu hồi khi triển khai thực hiện các dự án có thu hồi đất. Các địa phương thực hiện thu hồi đất của nhiều hộ dân nhưng vẫn thiếu các lô đất tái định cư để bố trí tái định cư cho người dân.

* Nhiều khu tái định cư chưa kết nối đồng bộ về hạ tầng

Do diện tích đất ở tại xã Hố Nai 3 (H.Trảng Bom) bị thu hồi để triển khai thực hiện dự án nên hơn 5 năm trước, gia đình anh Phạm Ngọc Toản đã được nhận đất và xây dựng nhà ở, ổn định cuộc sống mới tại khu tái định cư Bắc Sơn (xã Bắc Sơn, H.Trảng Bom).

Anh Phạm Ngọc Toản cho hay, hệ thống hạ tầng giao thông nội khu của khu tái định cư Bắc Sơn khá đồng bộ, đáp ứng được nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, tuyến đường giao thông chính kết nối khu tái định cư Bắc Sơn với trục giao thông chính trong khu vực là tuyến đường Bắc Hòa - Phú Sơn lại rất bất cập. “Đoạn đường chỉ khoảng 200m nhưng nằm ngoài khu tái định cư nên không được đầu tư xây dựng. Đường đất nhỏ hẹp, nắng thì bụi mà mưa thì lầy lội, ảnh hưởng rất lớn đến việc đi lại của người dân sinh sống trong khu tái định cư Bắc Sơn” - anh Toản cho hay.

Cũng theo anh Toản, do đoạn đường kết nối khu tái định cư với trục giao thông chính không được đầu tư xây dựng đồng bộ nên hệ thống thoát nước của khu tái định cư Bắc Sơn cũng không hoạt động hiệu quả. Nguyên nhân là do hệ thống cống thoát nước cũng chỉ được xây dựng dọc các tuyến đường nội khu mà không có lối thoát ra bên ngoài do tuyến đường kết nối chưa được xây dựng nên hệ thống thoát nước cũng không có. “Mỗi khi mưa là nước dồn cả về tuyến đường đất kết nối giữa khu tái định cư Bắc Sơn với tuyến đường Bắc Sơn - Phú Hòa, khiến tuyến đường đất càng bị ngập nặng” - anh Toản cho biết thêm.

Trên thực tế, ngoài tình trạng chậm xây dựng các khu tái định cư để bố trí tái định cư cho người dân khi triển khai các dự án có thu hồi đất, nhiều khu tái định cư trên địa bàn tỉnh đã được xây dựng nhưng lại không có sự đồng bộ về hạ tầng kết nối nên cũng khó thu hút người dân đến sinh sống.

Giám đốc Sở TN-MT Đặng Minh Đức cho hay, nhiều khu tái định cư đã được xây dựng trên địa bàn tỉnh nhưng lại chưa có sự kết nối đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, khoảng cách xa các dự án bị thu hồi đất nên chưa thu hút được các đối tượng phải bố trí tái định cư đến sinh sống như các khu tái định cư tại xã Tân Hiệp (H.Long Thành); Long Thọ - Phước An (H.Nhơn Trạch); Bắc Sơn (H.Trảng Bom)…

Ủy viên Ban TVTU, Chủ tịch HĐND tỉnh THÁI BẢO: Triển khai thực hiện dự án nhưng vẫn chưa bố trí tái định cư cho người dân

Từ năm 2006, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh có nghị quyết chuyên đề về công tác thu hồi đất, trong đó cũng đã xác định rõ việc triển khai các dự án phải thực hiện đồng thời với việc bố trí tái định cư. Tuy nhiên, nhiều dự án đã được triển khai thực hiện nhưng vẫn chưa bố trí tái định cư cho người dân. Đây là vấn đề khiến người dân bức xúc.

Giám đốc Sở TN-MT ĐẶNG MINH ĐỨC: Các địa phương cần rà soát số lượng hộ dân phải bố trí tái định cư

Có địa phương biết không có đủ nguồn vốn để thực hiện công tác bồi thường nhưng vẫn cứ đề xuất dự án để Sở TN-MT tổng hợp trình UBND tỉnh trình HĐND tỉnh đưa vào danh mục dự án cần thu hồi đất, dẫn đến không khả thi khi thực hiện. Do đó, thời gian tới, các địa phương phải rà soát, tính toán khi thực hiện các dự án thì có bao nhiêu hộ dân phải di dời, bao nhiêu hộ dân phải bố trí tái định cư và đã có đủ số lô đất tái định cư để bố trí hay chưa? Nếu chưa rà soát, tính toán kỹ, chưa có nơi bố trí tái định cư thì không đề xuất đưa vào danh mục dự án cần thu hồi đất để trình các cơ quan chức năng.

Quỳnh Nhi (ghi)