Giá thép gây 'sốc' nặng do cuộc khủng hoảng ở Ukraine

Nhưng bên cạnh dầu mỏ, thép là nền tảng của nền kinh tế hiện đại. Có rất ít mặt hàng quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp như thép – mặt hàng có giá hiện đã lên tới 1.250 euro (1.379 USD)/tấn, từ mức khoảng 400 euro vào đầu năm 2019.

Thép là loại vật liệu quan trọng trong mọi thứ, từ những tòa nhà chọc trời, ô tô đến máy giặt và đường sắt. Hãy xem xét một chiếc ô tô, trung bình khoảng 60% trọng lượng của là thép, theo Hiệp hội Thép Thế giới.

Đại dịch Covid-19 vốn đã gây ra những vấn đề trong chuỗi cung ứng. Sản lượng thép thô toàn cầu tháng 2 vừa qua đã giảm 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 142,7 triệu tấn, trong đó sản lượng của Trung Quốc giảm 10% xuống 75 triệu tấn, theo dữ liệu của Hiệp hội Thép Thế giới.

Giờ đây, cuộc xung đột Nga - Ukraine có nguy cơ biến thép thành một mặt hàng xa xỉ. Giá thép đã tăng mạnh ở khắp mọi nơi, làm gia tăng áp lực lạm phát trên toàn cầu.

Giá thép thanh vằn tại Châu Âu trung tuần tháng 3 đã tăng lên mức cao kỷ lục mọi thời đại, 1.140 euro/tấn, cao hơn 150% so với cuối năm 2019; thép cuộn cán nóng, một dạng thép phổ biến khác, đã đạt mức cao kỷ lục khoảng 1.400 euro mỗi tấn, tăng gần 250% so với trước khi bùng phát đại dịch Covid-19. Giá thép cuộn cán nóng ở Bắc Âu thậm chí đạt 1.435 euro (1.583 USD)/tấn, theo dữ liệu hàng tuần của Kallanish Commodities Ltd.

Đối với các ngân hàng trung ương, việc giá thép bùng nổ cũng trở thành một mối "đau đầu" khi lạm phát vốn đang quá cao.

Giá thép tại Châu Âu đã tăng lên mức cao kỷ lục sau khi Brussels chuẩn bị cấm nhập khẩu thép từ Nga, đe dọa làm cho nguồn cung càng trở nên khan hiếm, buộc các thương nhân phải tăng giá bán do phải đối phó với việc mất đi nguồn thép xuất khẩu từ Ukraine, sau khi chi phí năng lượng tăng vọt trong thời gian qua đã làm gián đoạn hoạt động của một số nhà máy của lục địa này, làm hạn chế nguồn cung.

Liên minh châu Âu (EU) là thị trường quan trọng đối với các nhà sản xuất thép Nga – hầu hết thuộc sở hữu của các tỷ phú Nga. Ukraine thường là nhà cung cấp lớn thứ 5 cho Châu Âu.

EU đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với một số hoạt động xuất khẩu thép từ Nga và đã nhắm vào hầu hết các nhà tài phiệt của nước này, những người sở hữu các nhà máy lớn trong ngành thép Nga.

Trong khi đó, chiến tranh đã làm gián đoạn sản xuất thép của Ukraine. Các chính phủ châu Âu rất có thể sẽ chật vật vì tình trạng giá thép tăng và mối đe dọa về nguy cơ thiếu hụt nguồn cung nghiêm trọng trong mùa hè này. Thép thanh vằn, thép dài và thép thanh sóng – được sử dụng để gia cố bê tông trong mọi dự án xây dựng, có thể sẽ là những loại thép rơi vào tình trạng thiếu hụt nguồn cung sớm nhất và nặng nề nhất.

Một lý do khiến giá tăng đột biến là do quy mô khổng lồ của ngành thép Nga và Ukraine. Nga là nhà xuất khẩu thép lớn thứ ba trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Nhật Bản, trong khi Ukraine là nước sản xuất lớn thứ tám.

Colin Richardson, người phụ trách lĩnh vực thép của cơ quan báo giá Argus, tính toán rằng Nga và Ukraine cùng chiếm khoảng một phần ba lượng thép nhập khẩu của EU, hoặc gần 10% nhu cầu nội địa của khu vực, trong khi Nga, Belarus và Ukraine cùng chiếm khoảng 60% tổng lượng thép thanh nhập khẩu của EU. Những nước này cũng chiếm thị phần lớn trong thị trường thép tấm của EU.

Ngoài ra, giá thép tăng cao cũng do tác động của cuộc chiến đối với giá năng lượng và ngành thép bên ngoài nước Nga.

Mặc dù thép có liên quan đến các lò cao như lò bị phá hủy ở Mariupol, nhưng ở châu Âu, khoảng 40% nguồn cung thép đến từ các lò điện hồ quang hoặc nhà máy nhỏ. Thay vì sử dụng nguyên, nhiên liệu là sắt và than, các nhà máy nhỏ sử dụng lượng điện năng khổng lồ để nấu chảy sắt vụn thành thép tươi. Các nhà máy mini thân thiện với môi trường hơn, nhưng gót chân Achilles của họ là tiêu thụ điện năng. Và hiện tại, châu Âu đang thiếu năng lượng.

Với việc xung đột tại Ukraine đã đẩy giá khí đốt tăng cao, giá điện tại châu Âu cũng tăng vọt, đạt mức cao kỷ lục vào đầu tháng này, trên 500 euro/megawatt giờ, tương đương cao hơn khoảng 10 lần so với trước khi xảy ra khủng hoảng. Giá tăng vọt đã buộc nhiều nhà máy nhỏ ở khắp Châu Âu, từ Tây Ban Nha đến Đức, phải đóng cửa hoặc giảm sản lượng, chỉ hoạt động hết công suất vào ban đêm khi giá điện rẻ hơn.

Tình trạng các nhà máy thép đóng cửa càng khiến thị trường Châu Âu càng bị thắt chặt. Người dùng thép lo ngại không chỉ về giá cao mà còn có thể xảy ra tình trạng khan hàng.

Các nhà điều hành thép lo ngại rằng xu hướng giá tăng vẫn chưa dừng lại, có thể tiếp tục tăng thêm khoảng 40% nữa để đạt khoảng 2.000 euro/tấn, trước khi nhu cầu chậm lại vì giá quá cao.

Các nhà điều hành ngành thép trong khu vực cho biết nếu giá điện tăng cao kéo dài và nhiều nhà máy nhỏ ở châu Âu đóng cửa, thì viễn cảnh thiếu hụt thép thanh là có thật. Việc các nhà giao dịch tranh nhau mua bán trong tâm trạng hoảng sợ cũng có thể góp phần làm giá tăng thêm.

Tham khảo: Bloomberg, Reuters

Vũ Ngọc Diệp/Theo Nhịp sống kinh tế