Đề xuất chi 4.500 tỉ làm 12 dự án thủy lợi vùng ven TP.HCM

Sở NN&PTNT TP.HCM vừa có văn bản kiến nghị UBND TP chấp thuận chủ trương đầu tư 12 dự án thủy lợi vùng ven TP theo quy định của Luật Đầu tư năm 2019.

Theo quy hoạch, 12 dự án này được thực hiện trong giai đoạn 2021-2025 do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn TP.HCM (thuộc Sở NN&PTNT) làm chủ đầu tư. Tổng số vốn thực hiện khoảng 4.500 tỉ đồng từ ngân sách TP.

12 dự án trên địa bàn bốn quận, huyện

Theo Sở NN&PTNT, 12 dự án thủy lợi được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên. Ưu tiên 1 có bảy dự án với số vốn khoảng 2.600 tỉ đồng. Ưu tiên 2 có năm dự án, số vốn khoảng 1.900 tỉ đồng. Các dự án trải dài trên địa bàn các huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi và quận 12.

Cụ thể, ưu tiên 1, điển hình có dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi kênh Đông Củ Chi (giai đoạn 2). Dự án này có nguồn vốn lớn nhất trong 12 dự án (khoảng 1.100 tỉ đồng). Dự án có mục đích làm hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi, giao thông kết nối khu vực nội đồng, hiện đại hóa hệ thống tưới tiêu phục vụ sản xuất.

Tiếp theo là dự án xây dựng bốn cống Cây Xanh, Đá Hàn, Bà Bếp, Rạch Dứa được bổ sung vào quy hoạch thủy lợi chống ngập úng cho TP. Bốn cống này nhằm tăng khả năng điều tiết cấp nước trong mùa khô, phòng lũ, triều cường phục vụ sản xuất nông nghiệp cho hơn 2.600 ha thuộc xã Bình Mỹ (huyện Củ Chi) với kinh phí 450 triệu đồng.

Ngoài ra, ưu tiên 1 còn có các dự án được bổ sung vào phương án phát triển thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp giai đoạn 2030-2045 như nạo vét khơi thông dòng chảy sông Lu (đoạn từ cống Lu 1 đến cống Lu 2, huyện Củ Chi); xây dựng tuyến đê bao Rạch Tra từ cầu Xáng, tỉnh lộ 15 đến quốc lộ 22 (hai huyện Hóc Môn, Củ Chi)...

Đối với các dự án ưu tiên 2, điển hình là dự án xây dựng cống kiểm soát triều rạch Tra (hai huyện Hóc Môn, Củ Chi). Dự án được quy hoạch chống ngập từ năm 2008, trong đó có các hạng mục xây dựng kè bảo vệ bờ thượng hạ lưu cống, âu thuyền và nhà quản lý vận hành với kinh phí 1.200 tỉ đồng. Công trình sẽ góp phần tăng khả năng tiêu thoát nước chống ngập úng và cấp nước cho khu vực, tham gia trữ lũ và chậm lũ sông Sài Gòn khi hồ Dầu Tiếng xả lũ, đảm bảo giao thông thủy nội địa khu vực.

Cũng theo Sở NN&PTNT, hiện nay trên kênh tiêu Khu công nghiệp Tân Quy (từ tỉnh lộ 8 đến rạch Bà Bếp, huyện Củ Chi) bị bồi lắng, cây cỏ nhiều... nên cũng cần được nâng cấp và mở rộng. Ngoài ra, trên địa bàn quận 12 có dự án xây dựng cống rạch Cầu Võng, dự kiến bề rộng khoảng 30 m thuộc bờ hữu sông Sài Gòn phía nam rạch Tra cũng cần thiết được ưu tiên đầu tư.

Khép kín hệ thống thủy lợi

Sở NN&PTNT cho biết hiện nay việc đầu tư hệ thống công trình thủy lợi ở TP chưa đồng bộ, khép kín, chủ yếu tập trung công trình đầu mối nên chưa phát huy được hiệu quả đầu tư. Quá trình đô thị hóa nhanh đặt ra nhiều yêu cầu mới cho công trình thủy lợi như các dự án phục vụ đa mục tiêu. Cụ thể, ngoài tưới tiêu, ngăn lũ thì còn có nhiệm vụ điều tiết ngăn nguồn thải ô nhiễm từ khu dân cư, khu công nghiệp…

“12 dự án sẽ góp phần đảm bảo kiểm soát triều cường, phòng chống thiên tai, cấp nước tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt một cách bền vững. Đồng thời góp phần khép kín hệ thống thủy lợi kết nối đồng bộ với các dự án đã được đầu tư, đáp ứng nhu cầu giao thông nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội” - sở này cho hay.

Góp ý cho các dự án thủy lợi vùng ven TP, GS-TSKH Lê Huy Bá, Khoa môi trường và biến đổi khí hậu (Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM), cho rằng chủ trương làm thủy lợi kết hợp với chống ngập úng là cần thiết, cần được ủng hộ nhưng ý tưởng thực hiện phải thật chặt chẽ. Quy hoạch thủy lợi chống ngập cần dựa trên cơ sở tự nhiên, vùng lưu vực và các yếu tố xã hội chứ không chỉ theo tư duy làm theo giao thông.

Theo ông Bá, việc chống ngập của TP chưa có sự liên kết và phối hợp giữa các ngành với nhau. “Vì vậy, chúng ta cần làm đến đâu chắc đến đó. Ý tưởng chống ngập quá lớn mà làm không được thì rất nguy hiểm. Từ quy hoạch tổng thể, TP đã quy hoạch thành từng dự án, từ vùng trũng lên vùng cao thì tiếp theo cũng cần có sự đầu tư thích đáng” - GS-TSKH Lê Huy Bá góp ý.

Một chuyên gia quy hoạch đô thị cho rằng nhằm tăng tính minh bạch, ngành chức năng nên để người dân thông hiểu từng dự án như mục đích đầu tư, nguồn vốn, tính hiệu quả..., thậm chí người dân có thể giám sát. Ngoài ra, đơn vị tư vấn cần làm rõ các vấn đề sau: Chi 4.500 tỉ đồng vào các quận, huyện trên có thật sự cần thiết và tại sao cần chi tiền vào các dự án trên? “Riêng về chủ đầu tư cần xem xét, tính toán liệu số tiền này có nhiều hay ít và chứng minh rõ ràng hiệu quả cụ thể của từng dự án. Đặc biệt lưu ý các dự án trên có giảm được mực nước ngầm, có giảm được khu vực ngập hay tàu bè đi lại có thông thoáng không. Còn mực nước sâu thì tàu lớn có qua được không” - vị chuyên gia góp ý.

Nhiều dự án thủy lợi phát huy hiệu quả

 

Giai đoạn 2016-2020, TP có 192 công trình, dự án thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp. Trong đó, 144 công trình thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới, tập trung trên địa bàn năm huyện (Củ Chi, Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè, Cần Giờ). Đến nay đã triển khai thực hiện hoàn thành 45 công trình và đang triển khai các thủ tục đầu tư 147 công trình còn lại.

 

Một số dự án hoàn thành đưa vào sử dụng đã phát huy hiệu quả ngăn triều cường, mưa lũ, chống ngập úng như dự án công trình thủy lợi bờ hữu ven sông Sài Gòn (nam - bắc rạch Tra), dự án kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, dự án năm cống ngăn triều (TP Thủ Đức), dự án cống Nhiêu Lộc - Thị Nghè…

 

Một số công trình chống ngập theo quy hoạch đang triển khai thi công như dự án giải quyết ngập do triều cường khu vực TP.HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1), hai dự án đê bao ngăn lũ bờ tả ven sông Sài Gòn (TP Thủ Đức), bốn dự án đê bao bờ hữu ven sông Sài Gòn (huyện Củ Chi)…