Căn cứ nào để giải tỏa mặt bằng rộng hơn phạm vi dự án hạ tầng?

Theo Đề án, khi giải phóng mặt bằng cho dự án xây dựng hạ tầng giao thông, thành phố Hồ Chí Minh sẽ giải tỏa diện tích rộng hơn diện tích dự án. Phần đất này dùng để tái định cư tại chỗ cho người dân diện giải tỏa. Phần đất dư (nếu có), sẽ để xây dựng công trình công cộng hoặc bán đấu giá, thu tiền về ngân sách. Kiến trúc hai bên đường mới mở sẽ được quy hoạch chi tiết, bảo đảm mỹ quan đô thị và phù hợp mục đích sử dụng.

Bà Phạm Thị Thịnh, ngụ tại khu vực ngã tư quốc lộ 50 và đường Bình Hưng thuộc xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh, cho biết: “Tôi thấy quốc lộ 50 có kế hoạch mở rộng, nhà tôi có thể bị giải tỏa. Nếu áp dụng chính sách mới, tôi làm sao có cơ hội mua đất tái định cư tại chỗ?”.

Ông Trương Ngọc Mỹ, ngụ tại đường Hưng Nhơn, xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh băn khoăn: Thành phố có dự án kéo dài đường Võ Văn Kiệt qua địa bàn để nối sang tỉnh Long An. Chỉ giới đường mới chắc cũng rộng 60m như đoạn đường trước đó, vậy căn cứ nào để mở rộng hơn chỉ giới này? Mở rộng đến đâu? Việc Nhà nước và nhân dân cùng chia sẻ quyền lợi có được khi mở đường là hợp lý, nhưng chúng tôi chỉ lo xảy ra mất công bằng khi mở rộng diện giải tỏa…”.

Từ góc độ nhà nghiên cứu, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, nguyên Trưởng khoa Đô thị học, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, giải pháp trên rất khó thành công khi mở rộng các tuyến đường trong khu vực đông dân cư, mà nhiều khả năng thành công hơn ở những nơi thưa dân, khi làm mới tuyến đường qua khu vực này.

Từng bước triển khai

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh, một trong những dự án đã được thành phố thử nghiệm cơ chế quy hoạch sử dụng đất rộng hơn phạm vi dự án để phát triển hạ tầng đồng bộ là dự án mở đường Nguyễn Hữu Thọ nối quận 7 và huyện Nhà Bè từ năm 2003. Chính sách này đã giúp dự án được triển khai nhanh hơn, vì người dân được tái định cư tại chỗ và thu hút được nhiều nguồn lực xã hội tham gia phát triển hạ tầng.

Theo đó, phần đất làm đường Nguyễn Hữu Thọ dài 7,5km, rộng 60m, tổng kinh phí thực hiện 429 tỷ đồng. Hai bên đường, thành phố Hồ Chí Minh quy hoạch thêm 75m chiều rộng. Phần đất dư này được dùng xây dựng khu tái định cư tại chỗ cho các hộ dân bị giải tỏa; bán đấu giá làm khu đô thị theo quy hoạch; đổi đất lấy hạ tầng… Qua dự án, thành phố Hồ Chí Minh đã thu lại số tiền lớn hơn khoản đầu tư làm đường. Suốt tuyến lại có quy hoạch tổng thể, tạo diện mạo đô thị hiện đại.

“Tất nhiên, dự án đó dễ triển khai vì hai bên đường Nguyễn Hữu Thọ lúc đó phần lớn là đất trống, đất nông nghiệp, không khó khăn khi đền bù, thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất. Đây là một thử nghiệm tốt để chúng tôi nghiên cứu các dự án tiếp theo”, ông Vũ Công Lực, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh) nói.

Giải thích thêm về cơ sở pháp lý cho việc giải tỏa mặt bằng rộng hơn phạm vi dự án, phục vụ chỉnh trang đô thị, ông Huỳnh Trịnh Phong, Trưởng phòng Quản lý thực hiện quy hoạch và pháp chế (Sở Quy hoạch - Kiến trúc thành phố Hồ Chí Minh), cho biết: Điểm d, Khoản 2, Điều 62 Luật Đất đai năm 2013 cho phép UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được thu hồi đất để triển khai dự án xây dựng khu đô thị mới, khu dân cư nông thôn mới; chỉnh trang đô thị… Đây là một trong những cơ sở pháp lý để thành phố Hồ Chí Minh triển khai chính sách nêu trên.

Trả lời câu hỏi của nhiều cơ quan báo chí tại thành phố Hồ Chí Minh về kế hoạch triển khai đề án này trong thời gian tới, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng nhấn mạnh: Nội dung cốt lõi của giải pháp thu hồi đất này là việc giá trị tăng thêm của đất đai vùng ven hạ tầng (do việc phát triển hạ tầng mang lại) phải được chia sẻ giữa Nhà nước và những người sử dụng đất chịu ảnh hưởng của dự án. Các phương án chỉ được triển khai khi nhận được sự ủng hộ của đa số người dân trong vùng dự án. Theo chỉ đạo của UBND thành phố Hồ Chí Minh, Sở Tài nguyên và Môi trường đang nghiên cứu để triển khai tại dự án cụ thể trong thời gian tới.