3 thách thức lớn với chuỗi tiêm chủng ‘thần tốc’ ở TP.HCM

TS. Trương Minh Huy Vũ

Trong thời gian qua, tốc độ tiêm chủng của TP.HCM đang “vươn mình thành Thánh Gióng”.

Trong bảy ngày gần nhất, công suất tiêm chủng tại TPHCM đã tăng gấp 2,6 lần, từ hơn 92.600 liều/ngày lên hơn 236.400 liều/ngày. Nguyên nhân chính cho việc tăng cao năng suất này là việc chuyển đổi mô hình tiêm chủng từ giới hạn sang mở rộng.Quan trọng không kém là tiếp cận dựa trên sự hiệu quả khi không phân biệt hộ khẩu thường trú hay tạm trú hay khuyến khích quận huyện phát huy các sáng tạo của mình trong quá trình tăng tốc. Nếu TP có thể củng cố những thành quả trên, chiến dịch tiêm chủng sẽ đảm bảo được mục tiêu tiêm chủng trong tháng tám là trên 70% dân số trên 18 tuổi.

Tuy vậy, có thách thức lớn cần được giải quyết ngay trong tuần tới.

Đầu tiên, qua các số liệu của Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), tỷ lệ tử vong ở TP đang tập trung vào những người trên 65, chiếm gần 50%. Tỷ lệ tử vong cao thứ nhì thuộc về nhóm tuổi từ 55 – 65, chiếm khoảng 27%.

Các biện pháp tức thời đang tập trung giải quyết việc giảm tỷ lệ này. Điển hình như việc TP đã nhanh chóng tăng số giường, tăng cường đội cấp cứu cơ sở, sắp xếp lại các tầng điều trị. Tuy vậy, quan trọng nhất là trong thời gian tới phải ưu tiên tiêm chủng cho những người trong đối tượng dễ tổn thương trên. Hiện tại, TP mới chỉ tiêm mũi một cho 320.000 người thuộc nhóm tuổi trên 65 và nhóm có bệnh nền, tức mới chỉ 78% số dân cư thuộc nhóm này. Còn hơn 90.000 người trong nhóm dễ bi tổn thương chưa tiêm mũ nào.

Như vậy, càng phủ vaccine đối tượng này càng nhiều, thì tỷ lệ tử vong càng giảm.

Thứ hai, nguồn cung vaccine đang là một vấn đề lớn. TP đang tính toán kịch bản dựa trên cam kết hỗ trợ của trung ương. Theo đó, dựa vào công suất tiêm chủng mà trung ương sẽ phân bổ vaccine theo tinh thần “tiêm chủng đến đâu phân bổ đến đó”. Tuy vậy, trong thời gian ngắn sắp tới, tốc độ tiêm chủng của TP có thể đạt 300.000 liều/ngày. Điều này đồng nghĩa với việc TP sẽ phải chuẩn bị ít nhất 1,75 triệu liều cho tuần sau và 2,1 triệu liều cho tuần tiếp sau đó. Để có thể tiếp tục tăng tốc tiêm chủng thì TP phải có một kế hoạch dài hơi hơn. Tối thiểu, TP cần lên kế hoạch xin phân bổ trước hai tuần. Mục tiêu là nhằm đảm bảo khi quy mô và công suất tiêm chủng được nâng cao, TP vẫn sẽ có đủ nguồn cung đáp ứng đầy đủ. Nếu để thiếu vaccine, kế hoạch tiêm chủng sẽ mất những bước tiến quan trọng đã bồi đắp trong thời gian qua.

Thứ ba,theo tính toán thì TP có khoảng gần một triệu người cần phải tiêm mũi hai sắp tới đây. Những người trong nhóm này cần được tiêm ngay vào tháng 8 hoặc đầu tháng 9 để có thể đảm bảo hiệu quả của vaccine sau mũi đầu tiên. Trong khi đó, tổng số lượng vaccine TP cần trong tháng 8 để phủ hết 70% dân số là khoảng 4,3 triệu. Khi cộng hai nhóm này với nhau, TP cần khoảng 5,5 triệu liều, điều đó tạo ra áp lực vaccine khá lớn. Nếu thiếu hụt vaccine, TP sẽ phải lựa chọn giữa việc tăng cường mũi hai cho nhóm đã tiêm mũi một hoặc cho nhóm chưa tiêm chủng để phủ vaccine càng rộng càng tốt. Hiện nay, một số lập luận yêu cầu tập trung tiêm chủng theo dạng rộng để phủ nhiều nhất có thể số lượng người đã được tiêm ít nhất một mũi. Tuy vậy, phương án này chỉ nên được cân nhắc khi nguồn vaccine tháng 8 thiếu hụt so với kế hoạch ban đầu.