Vì sao gói thầu thiết bị Trường THPT Mỹ Xuân bị kiến nghị?

Gói thầu số 08: Mua sắm và lắp đặt thiết bị học tập, văn phòng cho Trường THPT Mỹ Xuân, thị xã Phú Mỹ (nay thuộc TP HCM), do Ban Quản lý dự án chuyên ngành Giao thông và Dân dụng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu làm chủ đầu tư, vướng nghi vấn về tính minh bạch và công bằng trong đấu thầu. Nhiều kiến nghị đã được gửi đi, đặt ra câu hỏi lớn về quá trình lựa chọn nhà thầu.

 Quá trình đấu thầu và kết quả gây tranh cãi

Dự án Trường THPT Mỹ Xuân, thị xã Phú Mỹ, được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phê duyệt từ năm 2020 và điều chỉnh vào năm 2023. Gói thầu số 08: Mua sắm và lắp đặt thiết bị học tập, văn phòng là một hạng mục quan trọng của dự án, có giá dự toán là 12,887 tỷ đồng. Ban Quản lý dự án chuyên ngành Giao thông và Dân dụng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (sau khi hợp nhất từ Ban QLDA Chuyên ngành Giao thông tỉnh và Ban QLDA Chuyên ngành Dân dụng và Công nghiệp tỉnh vào tháng 02/2025) đóng vai trò chủ đầu tư kiêm bên mời thầu. Công ty TNHH Tư vấn Kỹ thuật và Xây lắp Công trình PVD79 là đơn vị tư vấn lập E-HSMT.

Gói thầu được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi, phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ, với thời gian thực hiện hợp đồng là 12 tháng. E-HSMT (Hồ sơ mời thầu điện tử) được phê duyệt vào ngày 23/5/2025 và công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Vào thời điểm đóng/mở thầu ngày 10/6/2025, có 03 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu, gồm: Công ty Cổ phần Đa Minh với giá dự thầu 11,246 tỷ đồng; Công ty TNHH Sản xuất thương mại thiết bị công nghiệp Đại Cát (sau đây gọi tắt là Đại Cát) với giá dự thầu 11,941 tỷ đồng, sau giảm giá còn 11.434 tỷ đồng; Công ty TNHH Đầu tư thương mại dịch vụ Một thành viên Nam Phương với giá dự thầu 12.540 tỷ đồng, sau giảm giá còn 12.163 tỷ đồng.

Theo Báo cáo đánh giá E-HSDT của Tổ chuyên gia ngày 24/6/2025: Công ty Cổ phần Đa Minh bị đánh giá "Không đạt" về kỹ thuật do "Một số hàng hoá dự thầu có đặc tính, thông số kỹ thuật, tiêu chuẩn sản xuất, tiêu chuẩn chế tạo và công nghệ không phù hợp, đáp ứng yêu cầu tại Chương V của E-HSMT".

Công ty TNHH Đầu tư thương mại dịch vụ Một thành viên Nam Phương bị đánh giá "Không đạt" về năng lực và kinh nghiệm, với lý do hợp đồng tương tự không phù hợp và nhân sự chủ chốt không đủ điều kiện.Duy nhất Đại Cát được đánh giá "Đạt" tất cả các tiêu chí. Kết quả cuối cùng, ngày 25/6/2025, Giám đốc Ban Quản lý dự án chuyên ngành Giao thông và Dân dụng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, công bố Đại Cát trúng gói thầu số 08 với giá 11.434 tỷ đồng.

Gói thầu bị kiến nghị: Loạt dấu hiệu bất thường

Gói thầu này đã bị kiến nghị ngay trong quá trình mời thầu, cho thấy nhiều dấu hiệu bất thường có nguy cơ làm giảm tính cạnh tranh, gây lãng phí ngân sách nhà nước và đi ngược lại các quy định pháp luật về đấu thầu.

Một phần kiến nghị của nhà thầu.

"Khóa thầu" bằng công nghệ độc quyền? Một nhà thầu đã gửi đơn kiến nghị, chỉ rõ việc E-HSMT yêu cầu bộ học liệu điện tử với các tính năng chuyên biệt và việc cấp tài khoản vào kho học liệu của Công ty cổ phần IIT. Theo đó, các thông số này được cho là độc quyền của IIT, gây khó khăn cho các nhà sản xuất khác trong việc đáp ứng. Việc đưa các thông số này vào hồ sơ mời thầu bị nghi ngờ nhằm định hướng nhà sản xuất, tạo lợi thế cho nhà thầu cụ thể.

Bên mời thầu chỉ trả lời chung chung rằng "Tại Việt Nam hiện có nhiều đơn vị triển khai và có khả năng cung cấp các nền tảng phần mềm tương đương" nhưng không đưa ra bất kỳ dẫn chứng cụ thể nào để bác bỏ nghi vấn này, càng củng cố nghi vấn về việc định hướng sản phẩm. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu 2023 (nay là khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu sửa đổi, bổ sung theo Luật số 90/2025/QH15 ) về việc hồ sơ mời thầu không được đưa ra điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia hoặc tạo lợi thế cho một nhà thầu.

Thông số máy tính "lạ" định hướng hãng FPT? E-HSMT cũng yêu cầu máy vi tính có các thông số kỹ thuật về khe cắm bo mạch chủ (3 x PCIe x16 slot, 1 x PCIe x1 Slot) và cổng giao tiếp (12 USB) được cho là "hết sức vô lý" cho mục đích giảng dạy cơ bản. Nhà thầu kiến nghị cho rằng chỉ có hãng FPT độc quyền loại mainboard này và đây là một "key khóa của bài" nhằm định hướng nhà thầu cụ thể.

Yêu cầu kinh nghiệm và nhân sự "ép sân" không phù hợp? Gói thầu này thuộc lĩnh vực hàng hóa, nhưng E-HSMT lại yêu cầu hợp đồng tương tự phải là "thiết bị dạy học... cho chương trình giáo dục THPT mới theo thông tư 39/2021/TTBGDĐT". Đồng thời, các vị trí nhân sự chủ chốt (Quản lý chung/Trưởng nhóm kỹ thuật/Chỉ huy trưởng và Cán bộ kỹ thuật) cũng bị đòi hỏi kinh nghiệm và chứng chỉ cao.

Theo đơn kiến nghị, việc yêu cầu nhân sự chủ chốt đối với phần công việc cung cấp hàng hóa là không phù hợp với quy định tại mục 2.2, Chương 3 - Tiêu chuẩn đánh giá E-HSDT, Mẫu số 4A, ban hành kèm theo Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Những yêu cầu này bị cho là "nhằm hạn chế sự tham gia của Nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng".

 Mối quan hệ "quen mặt" và tỷ lệ tiết kiệm thấp: Đại Cát là một nhà thầu có lịch sử trúng thầu khá tốt (trúng 34/55 gói tham gia, với tổng giá trị trúng thầu hơn 157 tỷ VNĐ ).

Đáng chú ý, công ty này từng trúng 3/3 gói thầu do "Ban QLDA chuyên ngành dân dụng & CN tỉnh BR-VT" mời thầu, với tỷ lệ trúng thầu so với giá dự toán trung bình là 96,08%. Việc tiếp tục trúng gói thầu này từ Ban Quản lý dự án chuyên ngành Giao thông và Dân dụng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (vốn là sự hợp nhất của Ban QLDA chuyên ngành Dân dụng và Công nghiệp tỉnh và Ban QLDA chuyên ngành Giao thông tỉnh) càng củng cố nghi vấn về mối quan hệ "quen mặt" trong đấu thầu. Tỷ lệ tiết kiệm chỉ đạt 11,3% so với giá gói thầu, một con số không lớn, đặc biệt khi chỉ có duy nhất một nhà thầu đáp ứng được các tiêu chí.

Nội dung trả lời kiến nghị của bên mời thầu.

Thái độ "phớt lờ" kiến nghị: Dù nhà thầu đã gửi đơn kiến nghị rõ ràng, chỉ ra các dấu hiệu hạn chế cạnh tranh, thậm chí đề nghị cơ quan công an vào cuộc, phản hồi của chủ đầu tư và đơn vị tư vấn lại khá chung chung và mang tính "phủi tay". Bên mời thầu chỉ yêu cầu nhà thầu "nghiên cứu thực hiện theo đúng quy định", điều này cho thấy sự thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết các khiếu nại, tiềm ẩn nguy cơ làm mất niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào môi trường đầu tư tại địa phương.

 Những dấu hiệu bất thường nêu trên, từ việc "khóa thầu" bằng các tiêu chí kỹ thuật và kinh nghiệm không hợp lý đến sự thiếu minh bạch trong phản hồi kiến nghị, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc kiểm tra, làm rõ từ các cơ quan chức năng. Việc đảm bảo một môi trường đấu thầu công bằng, cạnh tranh không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là bảo vệ hiệu quả nguồn ngân sách nhà nước, theo đúng tinh thần của Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Trong bài viết tiếp theo, chúng tôi sẽ đi sâu phân tích các khía cạnh pháp lý liên quan đến vụ việc này, đặc biệt là các điều khoản trong Luật Đấu thầu 2023 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu (Luật số 90/2025/QH15), cũng như vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan.