Thuỷ lợi 90 tỷ ở Đắk Nông nhiều bất cập, dân mỏi mòn trong khô khát

Với rất nhiều bất cập trong quá trình triển khai, dự án bị chậm tiến độ, liên tục phải gia hạn nhưng đến nay vẫn chưa thể hoàn thành cùng những bất hợp lý ngay từ khi còn là bản vẽ.

Quảng Hoà là xã đặc biệt khó khăn của huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông và là vùng đất khát, thiếu nước sản xuất và sinh hoạt nghiêm trọng. Năm 2017 xã được quan tâm đầu tư công trình thuỷ lợi Suối Đá với tổng mức đầu tư 90 tỷ đồng, tưới cho 1.000 ha, giúp Quảng Hoà giải được cơn khát đã nhiều năm.

Thế nhưng, với rất nhiều bất cập trong quá trình triển khai, dự án bị chậm tiến độ, liên tục phải gia hạn nhưng đến nay vẫn chưa thể hoàn thành. Chính quyền và người dân Quảng Hòa cho rằng, dù kiên nhẫn đợi đến khi hoàn thành, thủy lợi Suối Đá cũng không phát huy hiệu quả vì những bất hợp lý ngay từ khi còn là bản vẽ.

Chính quyền xã cũng cho rằng, hệ thống kênh mương quá sâu đã làm tụt nước ngầm, nước giếng, ao hồ, làm gia tăng mức độ hạn hán trên địa bàn trong mấy năm qua.

Trong cái nắng cháy bỏng của cao điểm mùa khô, ông Ma Seo Sây, ở thôn 11, xã Quảng Hoà, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông oằn lưng kéo từng đoạn ống nhựa dài 50m, nối tiếp nhau để bơm nước từ ao lên tưới cho vườn cà phê rộng gần 3ha. Ao rộng đến 1,6 sào nhưng đã sắp trơ đáy. Thêm nửa tháng nắng nữa, vườn cà phê chắc chắn bị hạn. Cách nhà ông Sây không xa, hệ thống kênh mương của Thuỷ lợi Suối Đá, vẫn trong tình trạng “đang xây dựng”, dù theo kế hoạch, kênh phải xong từ 2019. Bà con ở vùng đất khát này không biết phải tiếp tục đợi thủy lợi đến bao giờ.

“Bà con rất mong đợi công trình sớm hoàn thành để lấy nước làm ruộng, cũng như tưới cà phê. Nhưng đập thuỷ lợi Suối Đá này đã làm rất lâu vẫn chưa hoàn thành khiến mùa khô thì thiếu nước và bụi, mùa mưa thì lầy lội ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân”, ông Sây bày tỏ.

Không những thi công ì ạch, chậm tiến độ, ông Ma A Tú, Trưởng thôn 12, xã Quảng Hoà cho biết, bà con rất khó hiểu với cách thi công kênh mương của dự án thuỷ lợi Suối Đá khi đào sâu xuống đất đến 2-3m, có nơi sâu cả chục mét. Ông Tú cho rằng, với kiểu xây dựng như vậy, mương rất dễ bị tắc nghẽn. Ngay cả khi vận hành bình thường, cũng rất ít hộ dân có thể tưới nước từ thuỷ lợi này.

“Kênh mương dẫn nước nằm quá sâu dưới mặt đất ruộng là điều bất cập. Nếu chỉnh sửa được thì mương phải làm cao, làm kênh mương nổi lên trên sẽ dễ dàng phục vụ được bà con. Làm kênh mương chìm xuống đất như hiện nay người dân được hưởng lợi rất ít của chế độ nước tự chảy, nhiều nhất cũng chỉ tưới được khoảng 10 ha”, ông Tú phàn nàn.

Ông Phan Đình Mạo, Chủ tịch UBND xã Quảng Hoà, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông cho biết, xã có hơn 7.600 hộ dân, với hơn 90% là người dân tộc thiểu số, gần 63% hộ thuộc diện hộ nghèo. Nghèo đói ở xã một phần vì xa xôi, cách trở, giao thông đi lại khó khăn, một phần vì thiếu nước sản xuất và sinh hoạt nghiêm trọng. Hiện nay nhà nước đã quan tâm đầu tư 2 công trình thuỷ lợi trên địa bàn xã, nhưng hiệu quả rất hạn chế.

Đối với công trình thuỷ lợi Suối Đá triển khai trên suối Đắk Ting, ông Mạo khẳng định có nhiều bất cập như thi công chậm tiến độ; quá trình thi công không đảm bảo quy định; xe, phương tiện phục vụ thi công đã làm hư hỏng rất nhiều đoạn đường dân sinh của xã; kênh mương quá sâu dưới đất rất khó cho việc lấy nước tưới tiêu về sau và gây hậu quả tụt nước ngầm, nước giếng, ao hồ của dân dẫn đến làm gia tăng mức độ hạn hán tại xã trong mấy năm qua.

“Công trình chậm tiến độ đang làm mất đi niềm tin của người dân đối với chính quyền các cấp. Nhìn vào thiết kế cho thấy công trình đang gây lãng phí, bởi vì đáng lẽ chỉ cần mở đập là nước chảy vào ruộng, nhưng với hệ thống này phải bơm xuống xong lại phải đẩy lên vì hệ thống kênh mương âm. Nếu như sau này không đầu tư trạm bơm, không đầu tư hệ thống kênh mương xương cá nổi trên mặt ruộng người dân sẽ không sử dụng được, hoặc sử dụng không có hiệu quả”, ông Mạo bày tỏ.

Dự án thuỷ lợi Suối Đá xã Quảng Hoà được UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt đầu tư tháng 6/2017 và khởi công xây dựng vào tháng 11/2017. Dự án gồm 2 hợp phần gồm: Khu tưới tràn dâng với tràn cao 5m, rộng 90m, tuyến kênh tưới dài hơn 4km; khu tưới trạm bơm với 4 tổ máy bơm trục ngang và tuyến kênh dài hơn 5,6km. Dự án có tổng mức đầu tư 90 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Trung ương.

Hệ thống kênh mương "độn thổ" bị chính quyền và người dân xã Quảng Hoà cho rằng rất bất cập.

Mục tiêu của dự án nhằm cung cấp nước tưới cho 1.000ha cây trồng nông nghiệp và nước sinh hoạt cho 1.750 hộ dân. Dự án do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đắk Nông làm chủ đầu tư, nhà thầu thiết kế bản vẽ thi công- dự toán xây dựng là Công ty CP Đầu tư xây dựng Đường Việt và nhà thầu xây dựng là Công ty TNHH xây dựng Thành Công.

Đến nay, dự án đã quá hạn 2 năm so với kế hoạch ban đầu, chủ đầu tư đã xin gia hạn đến lần thứ 4 và theo quyết định 668 ngày 17/2/2022 của UBND tỉnh Đắk Nông, cho phép gia hạn dự án đến ngày 30/4/2022. Dự án thuỷ lợi Suối Đá đã được Thanh tra tỉnh Đắk Nông ban hành kết luận vào ngày 22/2/2022 với hàng loạt sai phạm từ khâu khảo sát, lập dự án cho đến khảo sát, lập thiết kế bản vẽ thi công- dự toán và thi công, giám sát, nghiệm thu khối lượng thi công.

Thanh tra tỉnh đã đề nghị Uỷ ban Kiểm tra Tỉnh uỷ Đắk Nông xem xét, xử lý theo quy định của Đảng liên quan đến cán bộ Tỉnh uỷ quản lý. Đồng thời, chuyển thông tin vi phạm pháp luật đến Cơ quan CSĐT tra Công an tỉnh Đắk Nông để xem xét, xử lý theo quy định./.

Công Bắc/VOV-Tây Nguyên