Dùng văn bản ‘không đảm bảo pháp lý’ để buộc tội bị cáo tâm thần…

Hồ sơ vụ án thể hiện ngày 28-4-2017, Lương Vinh Cương (44 tuổi, trú thôn 4, xã Cư A Mung, huyện Ea H’Leo, Đắk Lắk) vì đố kỵ nên đã dùng thuốc diệt cỏ hiệu KANUP 480SL có hoạt chất glyphosate phun trực tiếp lên 265 trụ tiêu của gia đình ông Lê Văn Huân (41 tuổi, thôn 3B, xã Ea Wy, Ea H’Leo).

Đúng 1 tuần sau, ngày 3-5-2017, ông Huân phát hiện dấu hiệu phá hoại nên trình báo. ‘Bằng các biện pháp nghiệp vụ’, Công an huyện Ea H’Leo đã triệu tập, làm việc với Cương. Ban đầu Cương thừa nhận hành vi nhưng sau đó im lặng.

Kể từ ngày 29-6 đến 6-7-2020, Cương được theo dõi tại Bệnh viện Tâm thần Đắk Lắk và được xác định ‘bị tâm thần phân liệt thể không biệt định’.

Ngày 9-10-2020, Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Tây Nguyên (Bộ Y tế) xác định: trước và trong khi sự việc xảy ra (vụ phá tiêu), Cương có đủ khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi. Ngày 17-3-2021, TAND huyện Ea H’Leo tuyên phạt Cương 9 tháng tù về tội ‘hủy hoại tài sản’.

Tuy nhiên, luật sư Tạ Quang Tòng - chủ nhiệm Đoàn luật sư Đắk Lắk - cho rằng việc lấy lời khai đối với những người có nhược điểm về thể chất và tinh thần mà không có mặt người giám hộ là trái quy định pháp luật.

Không chỉ vậy, ngày 30-8-2017, Phân viện khoa học hình sự tại Đà Nẵng đã trả lời Cơ quan CSĐT Công an Ea H’Leo rằng hiện nay phân viện chưa đủ điều kiện để tiến hành thực nghiệm xác định chất glyphosate khi phun lên thân, lá cây tiêu ghi thu tại rẫy nhà ông Huân có bị chết cây hay không.

Thế nhưng, ngày 24-4-2018, Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn) có văn bản gửi Công an huyện Ea H'Leo và kết luận: cây hồ tiêu ở giai đoạn này (11 và 23 tháng) bị nhiễm thuốc trừ cỏ KANUP 480SL có hoạt chất glyphosate đúng nồng độ và liều lượng ghi trên nhãn thì sẽ gây ra cháy lá, rụng lá, rụng đốt dẫn đến chết cây (không cần thực nghiệm).

Đây là căn cứ chính để buộc tội Cương 'hủy hoại tài sản'. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk xác định cấp sơ thẩm mắc nhiều vi phạm tố tụng trong vụ án này. Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk cho rằng cơ quan điều tra chưa tổ chức khám nghiệm hiện trường, xác định thiệt hại vườn tiêu nhà ông Huân mà dựa vào lời khai của bị hại là không đúng quy định.

Ngoài ra, cơ quan xét xử sơ thẩm sử dụng văn bản của Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk làm căn cứ kết tội bị cáo chưa đảm bảo tính pháp lý. Tòa án tỉnh đã hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ cho Viện Kiểm sát nhân dân huyện Ea H'Leo để điều tra lại.