Công trình ngay mặt phố ở Hà Nội vi phạm TTXD, ai chịu trách nhiệm?

Như Báo Tri thức và Cuộc sống đã thông tin, công trình số 45 phố Nguyễn Gia Bồng (tổ 17 cụm Ngọc Thụy, phường Bồ Đề, TP Hà Nội) nằm ở vị trí đắc địa, ngay mặt đường lớn, nhưng quá trình thi công đã xảy ra vi phạm trật tự xây dựng (TTXD).

Cụ thể, tại Quyết định số 716/QĐ-UBND do ông Phạm Bạch Đằng - Chủ tịch UBND phường Bồ Đề ban hành về việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với công trình 45 phố Nguyễn Gia Bồng nêu rõ, công trình này đã vi phạm quy định tại điểm a, Khoản 2, Điều 3 Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND ngày 19/11/2024 của HĐND TP Hà Nội.

Hành vi vi phạm trắng trợn

Bàn về vấn đề này, luật sư Tạ Phương (Văn phòng Luật sư Trung Hòa, Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, việc UBND phường Bồ Đề ra thông báo cắt điện, nước đối với công trình 45 phố Nguyễn Gia Bồng là một biện pháp khắc phục hậu quả hoặc biện pháp hành chính cưỡng chế theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng.

Tuy nhiên, hiện nay chủ đầu tư cố tình không chấp hành, tiếp tục hoàn thiện và đưa đồ đạc vào bên trong sử dụng công trình là hành vi chống đối, cản trở việc thực hiện quyết định hành chính, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính ở mức độ cao hơn (phạt tiền, cưỡng chế tháo dỡ), thậm chí nếu có hành vi cản trở lực lượng chức năng, có thể xem xét dấu hiệu chống người thi hành công vụ theo Bộ luật Hình sự.

“Việc tiếp tục thi công và đưa vào sử dụng một công trình đã xác định là vi phạm (không phép hoặc sai phép) là hành vi vi phạm trắng trợn Luật Xây dựng và các nghị định, thông tư liên quan. Bởi theo Nghị định 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, hành vi này sẽ bị xử phạt bổ sung và áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả nghiêm khắc hơn như phạt tiền, và áp dụng biện pháp cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm”, nữ luật sư nhấn mạnh.

Đối với việc công trình 45 phố Nguyễn Gia Bồng mở hàng loạt cửa sổ từ tầng 1 đến tầng 5 nhìn sang nhà hàng xóm, nữ luật sư cho biết tại Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 254), Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về Quy hoạch xây dựng (QCVN 01:2021/BXD), Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về An toàn cháy cho nhà và công trình (QCVN 06:2022/BXD) và các quy định có liên qua về ranh giới đã quy định rất rõ về khoảng cách và quyền riêng tư của bất động sản liền kề; về quy hoạch xây dựng.

Theo đó, công trình không được phép mở cửa sổ sang nhà hàng xóm trong các trường hợp: Vi phạm khoảng cách tối thiểu: Theo các quy định về quy hoạch và xây dựng, nếu tường nhà xây sát ranh giới đất hoặc cách ranh giới dưới một khoảng cách nhất định (thường là 2m-2.5m tùy theo quy chuẩn và khu vực), thì tường đó không được phép mở cửa sổ hoặc ô thoáng. Việc mở cửa sổ ở khoảng cách gần như vậy sẽ vi phạm quyền riêng tư và an toàn của bất động sản liền kề.

Không có sự đồng ý của chủ sở hữu liền kề: Nếu công trình xây dựng có tường giáp ranh mà muốn mở cửa sổ nhìn thẳng vào phần đất, cửa sổ hoặc không gian sinh hoạt của nhà hàng xóm, thì cần phải có sự thỏa thuận, đồng ý bằng văn bản của chủ sở hữu nhà hàng xóm. Nếu không có thỏa thuận này, việc mở cửa sổ là vi phạm pháp luật dân sự về quyền riêng tư và ranh giới.

Ngoài ra, việc mở cửa sổ khi không có sự đồng ý bằng văn bản của chủ nhà liền kề cũng vi phạm quyền về ánh sáng – tầm nhìn được Bộ luật Dân sự bảo vệ.

Vi phạm quy hoạch xây dựng địa phương: Một số khu vực có quy định riêng về mật độ xây dựng, khoảng lùi và vị trí mở cửa sổ để đảm bảo mỹ quan và an toàn chung. Việc mở cửa sổ có thể vi phạm các quy định này.

Vi phạm an toàn phòng cháy, chữa cháy (PCCC): Theo QCVN 06:2022/BXD về an toàn cháy, thì tường giáp ranh thường được yêu cầu là tường ngăn cháy đặc, không có lỗ mở để đảm bảo an toàn PCCC cho cả hai công trình. Việc mở cửa sổ có thể vi phạm quy chuẩn PCCC, đặc biệt nếu công trình cao tầng như trong trường hợp này (từ tầng 1 đến tầng 5).

Khi xác định có vi phạm, cơ quan chức năng (UBND phường Bồ Đề) sẽ phải yêu cầu chủ đầu tư bịt, phá dỡ các cửa sổ đã mở không đúng quy định. Nếu chủ đầu tư không tự giác thực hiện, cơ quan chức năng có quyền ra quyết định cưỡng chế thi hành, yêu cầu chủ đầu tư phải xây bịt kín các cửa sổ đó bằng vật liệu xây dựng (gạch, vữa) đảm bảo đặc, ngăn cháy.

“Chủ đầu tư có thể thương lượng lại với nhà hàng xóm. Nếu hàng xóm đồng ý, có thể phải lập văn bản thỏa thuận (có công chứng, chứng thực) và có thể kèm theo bồi thường hoặc các điều kiện khác (ví dụ: chỉ được làm ô thoáng cố định, có song sắt, có kính mờ không nhìn xuyên thấu...). Tuy nhiên, thỏa thuận này không thể trái với các quy chuẩn kỹ thuật bắt buộc của nhà nước (đặc biệt là PCCC)”, luật sư Tạ Phương cho hay.

Nữ luật sư cho rằng do công trình này đã vi phạm TTXD nói chung, việc khắc phục cửa sổ là một phần trong tổng thể quá trình xử lý vi phạm. Vì vậy, các cửa sổ mở sai quy định sẽ bị buộc phải sửa chữa, khắc phục theo đúng thiết kế được phê duyệt (nếu có) hoặc theo quy chuẩn xây dựng hiện hành.

Bên cạnh đó, luật sư Tạ Phương nhấn mạnh việc công trình số 45 Nguyễn Gia Bồng còn “nuốt” cả cột điện là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm cột điện, vi phạm nghiêm trọng về an toàn kỹ thuật, an toàn công cộng và vi phạm nghiêm trọng quy định về sử dụng đất và bảo vệ hạ tầng kỹ thuật quốc gia. Trong khi đó, Luật Điện lực 2004 (sửa đổi 2018), và Nghị định 14/2014/NĐ-CP về an toàn điện đã quy định rất rõ. Do vậy, cơ quan chức năng cần tiến hành lập biên bản và đình chỉ công trình này ngay lập tức.

Theo luật sư, với hành vi này chủ đầu tư có thể sẽ bị phạt hành chính rất nặng. Đồng thời, buộc chủ đầu tư phải tự phá dỡ phần công trình lấn chiếm, bao vây cột điện, khôi phục lại hiện trạng ban đầu và đảm bảo khoảng cách an toàn theo quy định.

Nếu chủ đầu tư không tự nguyện tháo dỡ, UBND sẽ ra quyết định cưỡng chế và tổ chức lực lượng cưỡng chế tháo dỡ phần vi phạm…

Trường hợp, nếu hành vi vi phạm gây ra hậu quả nghiêm trọng (ví dụ: gây tai nạn điện chết người, cháy nổ lớn, hư hỏng nghiêm trọng lưới điện quốc gia), chủ đầu tư có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự về tội "Vi phạm quy định về an toàn lao động" hoặc "Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản" (tài sản công cộng).

Ai chịu trách nhiệm?

Luật sư Tạ Phương cho rằng, chủ đầu tư là người chịu trách nhiệm chính và cao nhất đối với toàn bộ các vi phạm. Cụ thể, chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm hành chính do xây dựng không phép/sai phép, không chấp hành quyết định hành chính (thông báo cắt điện, nước), vi phạm hành lang an toàn điện và các vi phạm khác.

Chịu trách nhiệm bồi thường dân sự (nếu có): Nếu việc mở cửa sổ hoặc xây dựng gây thiệt hại (về quyền riêng tư, an toàn, tài sản) cho hàng xóm, chủ đầu tư phải bồi thường theo thỏa thuận hoặc quyết định của tòa án.

Chịu trách nhiệm hình sự (nếu có): Nếu hành vi vi phạm gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng (tai nạn chết người, cháy nổ lớn, chống người thi hành công vụ), chủ đầu tư có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, UBND phường Bồ Đề cũng phải chịu trách nhiệm trong công tác quản lý địa bàn.

“Việc để công trình hoàn thiện đến tầng 5 cho thấy có dấu hiệu thiếu sót trong công tác giám sát, quản lý địa bàn”, nữ luật sư nói.

Cùng với đó, Công ty Điện lực cũng phải có trách nhiệm phối hợp với UBND phường thực hiện việc cắt điện theo thông báo hành chính. Khi phát hiện công trình vi phạm hành lang an toàn lưới điện (nuốt cột điện), công ty điện lực phải có văn bản đề nghị xử lý, ngừng cung cấp dịch vụ và phối hợp tháo dỡ phần vi phạm để đảm bảo an toàn.