Cảng hàng không quốc tế Long Thành: Vì sao tiến độ công tác giải phóng mặt bằng đang bị chậm?

* 6 nhóm vấn đề gặp vướng mắc

Tính đến đầu tháng 10-2022, Đồng Nai đã hoàn thành 95% khối lượng công tác giải phóng mặt bằng dự án Sân bay Long Thành. Tuy nhiên, vài tháng qua, tiến độ thực hiện công tác này lại bị chậm tiến độ vì gặp một số vướng mắc. Trong đó, sự khác biệt ý kiến giữa Kiểm toán Nhà nước và UBND tỉnh xung quanh các nhóm vấn đề khiến địa phương chưa thể xử lý dứt điểm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Theo UBND tỉnh, các vướng mắc nảy sinh ở 6 nhóm vấn đề: điều chỉnh khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; hỗ trợ chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm; chính sách hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất; bồi thường hỗ trợ vườn cây của Công ty TNHH MTV Tổng công ty Cao su Đồng Nai; kết luận kiểm toán liên quan đến một số hồ sơ chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giá đất cụ thể để tính toán bồi thường.

Với nhóm vấn đề điều chỉnh khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ý kiến của Kiểm toán Nhà nước đề nghị điều chỉnh 3 nội dung tại Điều 10; Khoản 1, Điều 13 và Khoản 5, Điều 25.

Theo đó, Điều 10 quy định: “Hộ gia đình, cá nhân xây dựng nhà ở, công trình trên đất không đủ điều kiện bồi thường và xây dựng trước ngày 25-6-2015 thì được hỗ trợ bằng giá trị xây mới các công trình có thiết kế tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương tại thời điểm bồi thường mà không giảm trừ hay tính khấu hao công trình hay nguyên vật liệu có thể sử dụng lại. Trường hợp không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn hành chính xã nơi có đất bị thu hồi, được xem xét giao một lô đất ở bằng mức diện tích nhỏ nhất theo quy hoạch chi tiết của khu tái định cư và phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định”.

Kiểm toán Nhà nước cho rằng, quy định này dẫn tới việc khuyến khích hoạt động xây dựng nhà bất hợp pháp khi chưa có quyền sử dụng đất ở hợp pháp, vì về bản chất vẫn nhận được tiền hỗ trợ tương đương với người xây dựng hợp pháp và còn được bố trí tái định cư với nhiều ưu đãi về giá đất tái định cư.

Về hỗ trợ đào tạo nghề và tìm kiếm việc làm bằng 2 lần giá đất nông nghiệp cùng loại được quy định tại Khoản 1, Điều 13 khung chính sách, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, quy định này cao hơn định mức quy định của UBND tỉnh Đồng Nai với các dự án khác trên địa bàn.

Với quy định tại Khoản 5, Điều 25 khung chính sách về trường hợp được giao lô đất bằng diện tích nhỏ nhất theo quy hoạch chi tiết khu tái định cư và phải thực hiện nghĩa vụ tài chính, ý kiến của Kiểm toán Nhà nước cho rằng, quy định này không phù hợp với quy định tại Nghị định số 47/2014/NĐ-CP và không hợp lý khi đền bù, tái định cư cho cả trường hợp xây nhà trái phép trên đất nông nghiệp sau thời điểm công bố quy hoạch sân bay Long Thành.

Về giá đất cụ thể để tính toán bồi thường, Kiểm toán Nhà nước cũng đề nghị UBND tỉnh tổ chức thẩm định lại giá đất cụ thể để đền bù khi thu hồi đất do các chứng thư thẩm định giá được ban hành dựa trên cơ sở tham khảo giá đất chuyển nhượng thực tế trên thị trường nhưng không được những người đã chuyển nhượng đất ký xác nhận thông tin về giá chuyển nhượng. Đồng thời, giá tham khảo này lại có chênh lệch lớn so với giá chuyển nhượng mà các bên đã ký hợp đồng công chứng và kê khai thuế và lệ phí trước bạ.

* Sớm gỡ vướng để đẩy nhanh tiến độ

Phát biểu tại buổi làm việc với đoàn công tác của Quốc hội làm việc về dự án Sân bay Long Thành vào đầu tháng 10 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Cao Tiến Dũng cho biết, Đồng Nai đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng hơn 95% diện tích, người dân có đất bị thu hồi cơ bản đồng thuận chủ trương thu hồi đất, không xảy ra tình trạng khiếu kiện đông người, phức tạp.

Với các nhóm vấn đề mà Kiểm toán Nhà nước đưa ra, UBND tỉnh cũng đã có những giải trình cụ thể. Theo đó, khung chính sách chỉ áp dụng cho dự án Sân bay Long Thành mang tính chất đặc thù về quy mô thu hồi đất và là dự án trọng điểm quốc gia. Trong quá trình xây dựng khung chính sách, UBND tỉnh đã nhiều lần thuyết minh và được các bộ, ngành thống nhất. Do đặc thù dự án được phê duyệt quy hoạch từ năm 2005, nhưng tới ngày 25-6-2015 mới được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư (Nghị quyết số 94/2015/QH13) nên việc áp dụng chính sách bố trí lô đất bằng diện tích nhỏ nhất theo quy hoạch chi tiết của khu tái định cư với các trường hợp hộ gia đình bị thu hồi đất nông nghiệp, trên đất có nhà ở xây dựng trước ngày 25-6-2015 cũng mang tính chất đặc thù.

Trước đó, ngày 25-5-2021, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản về kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước điều chỉnh khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sân bay Long Thành. Theo đó, người đứng đầu Chính phủ đồng ý chưa điều chỉnh khung chính sách này.

Hay như đối với vấn đề giá đất cụ thể để tính toán bồi thường, Chủ tịch UBND tỉnh Cao Tiến Dũng cho rằng, địa phương vận dụng chính sách có lợi cho dân và đã xin ý kiến Bộ TN-MT.

“Tỉnh cho khảo sát thực tế thị trường để áp giá đất. Nhưng kiểm toán lại lấy giá hợp đồng mua bán ở đơn vị thuế để tính, trong khi hợp đồng này thường hạ rất thấp so với giá trị thực mua bán. Rồi kiểm toán cho rằng đền bù giá cao nên rất khó cho tỉnh…” - Chủ tịch UBND tỉnh CAO TIẾN DŨNG phát biểu tại buổi làm việc với đoàn công tác của Quốc hội vào đầu tháng 10-2022.