Báo động đột biến ở virus SARS-CoV-2 có thể vô hiệu hóa vaccine

Thiên Nhan

Các nhà khoa học cảnh báo về đột biến E484K trong biến chủng virus SARS-CoV-2 được tìm thấy tại Nam Phi có thể khiến vaccine Covid-19 không còn hiệu quả.

Đột biến E484K được các nhà khoa học mệnh danh là “dị nhân bỏ trốn” bởi mức độ tinh vi của nó. Phó giáo sư Penny Moore, Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm ở Nam Phi, cảnh báo đột biến này “đáng báo động” và “lo sợ nó có thể gây ra những tác động không thể đo lường”.

"Kẻ đào tẩu"

Theo CNN, đột biến E484K đã được tìm thấy trong biến chủng virus mới tại Nam Phi. Biến chủng này đã lan sang 12 quốc gia trên thế giới (gồm Anh, Botswana, Pháp, Australia, Đức, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Thụy Điển, Hàn Quốc, Phần Lan, Ireland, Hà Lan). Các nhà khoa học gọi E484K là “kẻ đào tẩu”. Cái tên này xuất phát từ một số nghiên cứu chứng minh nó có thể thoát khỏi kháng thể do vaccine Covid-19 tạo ra.

Nhà virus học Alex Sigal, Viện Nghiên cứu Sức khỏe Châu Phi, bày tỏ sự lo lắng trước tình hình hiện tại. Các nhà khoa học khác cũng đang nghiên cứu về đột biến này. Họ muốn tìm ra câu trả lời liệu biến chủng chứa đột biến này có khiến vaccine kém hiệu quả hay không.

Một bệnh nhân mắc Covid-19 được điều trị tại Bệnh viện Khayelitsha ở Cape Town, Nam Phi. Ảnh: AFP.

Mỗi biến chủng của virus có thể chứa nhiều đột biến khác nhau. Các đột biến này có thể kết hợp với nhau và hợp lực làm giảm hiệu quả của vaccine. Chính vì thế, các nhà khoa học lo lắng E484K có thể là dấu hiệu cho thấy SARS-CoV-2 đang thay đổi để thích nghi, khiến nhân loại khó tiêu diệt hơn.

Một nhân viên y tế chuẩn bị xét nghiệm axit nucleic lại Parkview, Johannesburg ngày 22/10/2020. Ảnh: Luca Sola/AFP

.Thách thức khả năng của vaccine

Trước đó, Giáo sư John Bell của Đại học Oxford (Anh) đã cảnh báo về việc biến chủng mới của nCoV tại Nam Phi đáng lo ngại hơn ở Anh vì tốc độ và khả năng lây nhiễm. Số người mắc Covid-19 tại Nam Phi tăng gấp 3 lần sau 3 tuần, vượt mốc một triệu ca vào đầu tháng một.

Tiến sĩ Scott Gottlieb, cựu Giám đốc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), cho biết biến chủng 501.V2 dường như đã thoát khỏi một phần khả năng miễn dịch trước đó. Nó khiến người mắc Covid-19 có thể tái nhiễm biến chủng này. Đặc biệt, 501.V2 cũng có khả năng vô hiệu hóa các loại thuốc kháng virus.

Để giải đáp những nghi ngại đang có, các nhà khoa học tại Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson, Seattle và một số nơi khác phân tích huyết tương của nhiều bệnh nhân đã khỏi Covid-19. Những gì họ phát hiện ra là E484K thách thức khả năng của vaccine, khiến nó trở nên vô dụng trước một số khác thể. Nhóm hy vọng kết quả sẽ có trong vài tuần tới.

E484K không phải chỉ có ở biến chủng virus 501Y.V2 được tìm thấy ở Nam Phi. Gần đây, nó còn xuất hiện trong biến chủng ở Brazil và may mắn là chưa lan ra thêm bất kỳ quốc gia nào.

Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng họ vẫn còn hy vọng. Bởi bản thân vaccine cũng sẽ tạo ra nhiều kháng thể chống lại những biến chủng, đột biến của virus. Nhà nghiên cứu Sigal cho rằng virus đang biến đổi khá chậm chạp. Mỗi lần truyền từ người này sang người khác, virus lại có cơ hội đột biến. Do đó, với tốc độ lây lan rất nhanh của nó, có thể tốc độ biến đổi phải nhanh hơn.

Nhà virus học Paul Bieniasz, Đại học Rockefeller, New York, Mỹ, cho biết việc biến đổi khiến virus học được cách kháng lại vaccine. Theo thời gian, nó có thể làm giảm hiệu quả của vaccine nhưng không phải ngay lập tức. Ông Sigal cho rằng SARS-CoV-2 là loại tương đối ổn định nhưng đã cho thấy khả năng thích nghi của nó. Điều quan trọng với chúng ta hiện nay là không đánh giá thấp virus.