Vì sao TPHCM đề xuất chưa thu phí hạ tầng cảng biển Bình Dương và BR-VT?

UBND TP HCM vừa có tờ trình gửi HĐND Thành phố về dự thảo Nghị quyết quy định mức thu phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ và tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển trên địa bàn thành phố.

Theo đó, từ 0h ngày 01/4/2022, TP HCM chính thức thu phí hạ tầng cảng biển, với mức thu thấp nhất 15.000 đồng/tấn đối với hàng rời, hàng không đóng container và cao nhất 4,4 triệu đồng/container 40 feet đối với hàng tạm nhập tái xuất, gửi kho ngoại quan, chuyển khẩu.

Tính đến hết năm 2025, tổng số tiền thu từ phí hạ tầng cảng biển tại TP HCM đạt khoảng 8.200 tỷ đồng.

Tuy nhiên, sau khi sáp nhập địa giới hành chính, việc mở rộng thu phí sang khu vực cảng Bình Dương và cảng biển BR-VT cần được đánh giá thận trọng.

Theo UBND TP HCM, Bình Dương thực tế không có cảng biển, mà chủ yếu là hệ thống ICD và cảng thủy nội địa, đóng vai trò trung chuyển hàng hóa về cảng biển TP HCM và BR-VT. Hàng hóa khi làm thủ tục tại cảng biển TP HCM đã nộp phí hạ tầng, nếu tiếp tục thu phí tại các ICD và cảng thủy nội địa Bình Dương sẽ dẫn đến trùng lắp nghĩa vụ tài chính.

Bên cạnh đó, Bình Dương hiện là trung tâm sản xuất – logistics nội địa, giữ vai trò vệ tinh logistics quan trọng của vùng Đông Nam Bộ. Việc chưa thu phí hạ tầng cảng biển được xem là lợi thế để thu hút hãng tàu, doanh nghiệp logistics và từng bước hình thành trung tâm logistics cấp vùng.

Đáng chú ý, hệ thống hạ tầng kết nối ICD và cảng thủy nội địa tại Bình Dương chủ yếu được đầu tư từ ngân sách trung ương và nguồn vốn doanh nghiệp, trong khi ngân sách địa phương chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ. Do đó, việc áp dụng phí hạ tầng cảng biển – vốn là khoản thu của địa phương – đối với các công trình do trung ương đầu tư được cho là chưa phù hợp.

Đối với BR-VT, địa phương này giữ vai trò cảng cửa ngõ quốc tế của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Cụm cảng Cái Mép – Thị Vải được quy hoạch là cảng biển loại IA, có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 200.000 DWT và tham gia trung chuyển quốc tế.

Trong bối cảnh cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm trung chuyển lớn như Singapore, Thái Lan, bất kỳ chi phí phát sinh nào cũng có thể khiến dòng hàng hóa dịch chuyển sang các cảng trong khu vực.

Tương tự Bình Dương, hệ thống hạ tầng kết nối cảng biển BR-VT bằng đường bộ, đường thủy và đường biển chủ yếu được đầu tư từ nguồn vốn trung ương và doanh nghiệp, ngân sách địa phương tham gia hạn chế. Việc thu phí hạ tầng cảng biển đối với các hạng mục này, được đánh giá là chưa hợp lý.

Ngoài ra, TP HCM đang xúc tiến thành lập Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ (FTZ Cái Mép Hạ) theo định hướng tự do hóa logistics, giảm chi phí chuỗi cung ứng và hạn chế rào cản về phí. Việc thu phí hạ tầng cảng biển được cho là đi ngược mục tiêu này, làm suy giảm sức cạnh tranh của FTZ so với các khu thương mại tự do trong khu vực.

Từ các phân tích trên, UBND TP HCM kiến nghị HĐND Thành phố xem xét, quyết định chưa triển khai thu phí hạ tầng cảng biển tại khu vực cửa khẩu cảng biển Bình Dương và cảng biển BR-VT trong giai đoạn hiện nay.