Vasep: Nguy cơ gãy đổ chuỗi sản xuất thủy sản ngay trước mắt

Hiệp hội cũng ghi nhận toàn bộ doanh nghiệp được khảo sát nói rằng “3 tại chỗ” chỉ là phương án cầm cự, tạm thời để duy trì sản xuất. Nếu Chính phủ, các địa phương không có các biện pháp khôi phục khẩn cấp thì nguy cơ đổ vỡ toàn chuỗi sản xuất từ nuôi trồng - khai thác - chế biến - kinh doanh - xuất nhập khẩu đang hiện trước mắt.

Các doanh nghiệp chế biến tôm tại Cà Mau, Sóc Trăng và Bạc Liêu - 3 địa phương dẫn đầu về sản lượng cả nước - ghi nhận diễn biến dịch bệnh Covid-19 phức tạp. Các tỉnh này đều thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16, dẫn đến không chỉ việc lưu thông hàng hóa, mua bán con giống, thu hoạch tôm gặp khó khăn mà các nhà máy cũng đã phải giảm công suất chế biến 60-70%, thiếu hụt công nhân, chi phí tăng cao.

Vasep dẫn ý kiến nhiều công ty cho rằng ngành tôm Việt Nam đã trễ nhịp so với cơ hội thị trường nhưng nếu các địa phương mau chóng có giải pháp kiểm soát dịch bệnh vào cuối tháng 8 để phục hồi sản xuất thì vẫn còn cơ hội và giá tôm tăng trở lại, còn muộn hơn thì coi như cơ hội năm nay trôi qua.

“Từ tháng 9 trở đi là thời điểm các nhà máy bước vào cao điểm thu mua nguyên liệu, chế biến và xuất khẩu nhưng với tình hình hiện tại thì chắc chắn nguồn cung tôm sẽ bị đảo lộn, thiếu hụt cho tới cuối năm, thậm chí kéo dài sang năm 2022”, hiệp hội nhận định.

Các doanh nghiệp cá tra tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) cũng hứng chịu nhưng khó khăn khi dịch bệnh lan từ TP.HCM xuống các tỉnh miền Tây từ cuối tháng 7 đến nay.

Khảo sát của Vasep cho thấy có tới 50% công ty tại một số địa phương vùng trọng điểm phải đóng cửa, cá tra nuôi tại ao của công ty vượt kích cỡ do các nhà máy ngừng hoạt động hoặc giảm tối đa công suất. Thời gian nuôi cá tra tại một số doanh nghiệp bị kéo dài, mật độ lớn khiến cá chết hàng chục tấn mỗi ngày. Công suất hoạt động của toàn ngành cá tra hiện ước đạt chỉ 10 - 20%.

Một số công ty ngưng hoạt động tại ĐBSCL đang chuyển hàng từ kho dự trữ để trả dần đơn hàng cho đối tác. Tính đến nay, hầu hết doanh nghiệp chế biến đều đã cạn cả nguyên liệu và thành phẩm trong kho nên đã dừng hoàn toàn.

Đơn cử tại Hậu Giang, hầu hết nhà máy thủy sản đã đóng cửa nếu không đáp ứng được 3 tại chỗ, thiếu công nhân, việc đi lại gặp nhiều khó khăn. Một số nhà máy thời gian đầu thực hiện “3 tại chỗ” để duy trì công việc, trả hợp đồng các đơn hàng đã ký nhưng cũng buộc phải ngưng hoạt động sau một tháng do phát sinh chi phí quá lớn liên quan đến tiền thuê khách sạn, nhà ở, lương, tiền ăn, chăm sóc y tế, thuê cán bộ y tế xét nghiệm...

Các đơn vị chế biến cá tra tại Bến Tre đã ngừng hoạt động từ đầu tháng 8 do việc đi lại, vận chuyển, nuôi trồng gặp khó khăn, công nhân lo ngại bị nhiễm bệnh nên xin nghỉ. Tỷ lệ doanh nghiệp chế biến được tiêm vaccine tại tỉnh hiện dưới 15%. Một số doanh nghiệp cầm cự bằng việc chế biến nghêu nhưng giá thấp nên cũng đang xem xét ngưng hoạt động. Ngoài ra, nhiều đối tác đòi hủy hợp đồng để tìm khách hàng thay thế với lý do chậm tiến độ giao hàng.

Còn tại Đà Nẵng, toàn bộ doanh nghiệp chế biến thủy sản cũng đã đóng cửa sau khi thành phố thông báo giãn cách. Một số đơn vị dự kiến thực hiện “3 tại chỗ” để sản xuất cầm cự nhưng thiếu công nhân trầm trọng.

Doanh nghiệp xuất khẩu tôm của địa phương này xác định mở cửa hoạt động thì chỉ thu mua tôm nguyên liệu để làm hàng tôm PD đơn giản. Tuy nhiên, giá tôm loại này của Việt Nam không thể cạnh tranh được với tôm Ấn Độ và Ecuador trên nhiều thị trường.

Vasep còn chỉ ra các doanh nghiệp tại địa phương ven biển như: Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Kiên Giang… đã phải giảm tối đa công suất chế biến và hoạt động cầm chừng. Một số cảng cá bị phong tỏa do có ca nhiễm Covid-19, tỷ lệ công nhân và người lao động được tiêm vaccine rất thấp, chi phí cho hoạt động 3 tại chỗ cao.

Do vậy nhiều doanh nghiệp cân nhắc tới phương án sẽ ngưng hoạt động hoàn toàn nếu tình hình dịch bệnh ở các địa phương chưa được ngăn chặn trước 15/9 và các biện pháp giãn cách xã hội còn tiếp tục kéo dài.