Tranh cãi E-HSMT gói thầu Tây Ninh: Nhà thầu tố "cài cắm" tiêu chí hạn chế cạnh tranh [Kỳ 2]

Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, Gói thầu số 1 (IB2500401119) đã "nóng" lên ngay từ giai đoạn phát hành Hồ sơ mời thầu qua mạng (E-HSMT). Trước thời điểm đóng thầu (ngày 07/10/2025), hệ thống đã ghi nhận nhiều văn bản yêu cầu làm rõ từ các nhà thầu tham dự, tập trung vào các tiêu chí được cho là thiếu tính cạnh tranh, có dấu hiệu định hướng sản phẩm cụ thể.

Nghi vấn "khóa" thông số màn hình hiển thị

Một trong những vấn đề được phản ánh gay gắt là các tiêu chuẩn kỹ thuật chi tiết đối với hạng mục Màn hình hiển thị. Cụ thể, các nhà thầu cho rằng E-HSMT quy định quá chi tiết, cứng nhắc các thông số vật lý, mang tính đặc thù của sản phẩm.

Theo phân tích của nhà thầu (tham khảo văn bản làm rõ ngày 23/09/2025), E-HSMT yêu cầu chi tiết về vị trí các cổng kết nối cụ thể, kích thước viền màn hình chính xác đến từng milimet, công suất loa đặc thù... Đây là các thông số mô tả chính xác một model của một hãng sản xuất cụ thể, làm hạn chế sự tham gia của các hãng khác có tính năng, chất lượng tương đương hoặc tốt hơn nhưng có thiết kế bên ngoài khác biệt.

Việc sa đà vào các chi tiết thiết kế bên ngoài thường được coi là một dấu hiệu của việc "cài cắm" tiêu chí, có thể vi phạm các quy định về đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu.

Trước kiến nghị này, ngày 29/09/2025, Sở GD&ĐT Tây Ninh đã ban hành Công văn số 1659/SGDĐT-KHTC để trả lời làm rõ. Chủ đầu tư khẳng định: Tiêu chuẩn kỹ thuật được xây dựng dựa trên nhu cầu sử dụng thực tế, đảm bảo tính đồng bộ. Sở cũng cho rằng nhà thầu hoàn toàn có thể chào hàng hóa có tính năng, thông số kỹ thuật "tương đương hoặc tốt hơn".

Mặc dù vậy, theo các chuyên gia đấu thầu, việc chào "tương đương" đối với các thông số vật lý chi tiết luôn tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho nhà thầu. Trong thực tế chấm thầu, việc đánh giá "tương đương" đối với các chi tiết như vị trí cổng kết nối hay thiết kế viền phụ thuộc nhiều vào nhận định chủ quan của tổ chuyên gia.

"Tử huyệt" mang tên Quyết định xuất bản phần mềm

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất và gây tranh cãi nhiều nhất lại nằm ở yêu cầu pháp lý đối với các hạng mục phần mềm dạy học môn Toán. E-HSMT yêu cầu nhà thầu phải cung cấp "Quyết định xuất bản phẩm điện tử" cho các phần mềm này ngay trong E-HSDT.

Tại văn bản kiến nghị về phần mềm, các nhà thầu nêu rõ sự bất cập của yêu cầu này. Họ cho rằng tiêu chí này gây khó khăn cho các đơn vị cung cấp phần mềm bản quyền quốc tế hoặc các phần mềm do các công ty công nghệ trong nước tự phát triển nhưng chưa kịp hoàn thiện thủ tục xuất bản phức tạp tại Việt Nam. Các nhà thầu đề nghị Bên mời thầu lược bỏ hoặc cho phép cam kết bổ sung sau khi trúng thầu.

Đáp lại, tại Công văn số 1745/SGDĐT-KHTC ngày 02/10/2025, Sở GD&ĐT Tây Ninh đã thể hiện quan điểm cứng rắn. Sở viện dẫn Luật Xuất bản năm 2012, cho rằng phần mềm dạy học được coi là xuất bản phẩm điện tử, do đó bắt buộc phải có Quyết định xuất bản để đảm bảo tính hợp pháp về nội dung trước khi lưu hành.

Động thái này cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng của chủ đầu tư trong việc xây dựng hàng rào pháp lý này, biến nó thành một dạng "giấy phép con" trong đấu thầu.

Hệ quả của sự kiên định từ phía Sở GD&ĐT Tây Ninh là E-HSMT không được sửa đổi các tiêu chí trọng yếu. "Ma trận" kỹ thuật và pháp lý này đã trở thành một bộ lọc hiệu quả, sẵn sàng loại bỏ những nhà thầu không đáp ứng được các yêu cầu đặc thù. Thực tế quá trình chấm thầu sau đó đã chứng minh sự lợi hại của những "hàng rào" này, nhưng cũng bộc lộ những mâu thuẫn nghiêm trọng.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:

[Kỳ 3]: Đấu thầu thiết bị tại Tây Ninh: Nghịch lý loại nhà thầu và ưu ái "sai sót không nghiêm trọng"