Quốc hội bàn về tăng lương cơ sở và cải thiện đời sống cán bộ

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 29/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về “Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026”.

NỖI TRĂN TRỞ, LO NGẠI CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ

Tham gia thảo luận vấn đề trên, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) thẳng thắn nêu: Sau gần 4 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy hành chính đã “nhẹ hơn” về đầu mối, nhưng “nặng hơn” về công việc. Cán bộ, công chức ở nhiều địa phương, nhất là cấp cơ sở phải đi làm xa hơn, làm nhiều việc hơn, mà thu nhập không khá hơn.

Theo báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp này, cử tri ở nhiều địa phương như Quảng Trị, Bình Thuận, Vĩnh Long phản ánh: Sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều cán bộ xã phải di chuyển xa hơn, có nơi từ 10 - 15 km mới đến trụ sở mới, trong khi phụ cấp đi lại, phụ cấp công vụ chưa được điều chỉnh.

Cử tri các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Tháp đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với cán bộ vùng sáp nhập, bởi đời sống gặp nhiều khó khăn, chi phí đi lại, thuê nhà, sinh hoạt tăng, khiến thu nhập thực tế giảm từ 10 -12% so với trước đây.

Nhiều địa phương như Bắc Kạn, Cần Thơ và một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long cũng phản ánh tình trạng đội ngũ cán bộ cơ sở đang phải gánh thêm nhiều phần việc do tinh giản biên chế, nhưng thu nhập chưa được cải thiện, ảnh hưởng đến tâm lý, động lực và hiệu quả công tác của họ.

Báo cáo của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp ý kiến cử tri cũng thể hiện rõ: Đời sống của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong khu vực nhà nước vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt sau quá trình tinh giản biên chế, sáp nhập địa phương, trong khi giá cả, chi phí sinh hoạt tăng cao.

“Những phản ánh này không chỉ là con số, hay kiến nghị kỹ thuật mà là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở - những người đang gánh trên vai phần việc nặng nề nhất của bộ máy nhà nước. Nếu đời sống của họ không được bảo đảm, hiệu quả thực thi chính sách cũng sẽ khó đáp ứng yêu cầu”, đại biểu Trần Quốc Tuấn nhìn nhận.

Dẫn chứng thực tế, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 9 tháng năm 2025 tăng khoảng 3,27% so với cùng kỳ năm trước, kéo theo đó, giá của nhiều nhóm hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, xăng dầu đều tăng, gây áp lực lớn đến đời sống người dân, trong đó có cán bộ, công chức, viên chức.

Ông Tuấn cho rằng, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng được áp dụng từ 1/7/2024 đến nay, dù có nhân với hệ số cao, thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ từ đầu tháng đến ngày thứ 20, còn 10 ngày cuối tháng phải “chạy bằng niềm tin và mì gói”.

Cũng quan tâm đến mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hoá) khẳng định: Đây là một cuộc cách mạng toàn diện và sâu sắc nhất. Việc vận hành sau 4 tháng cơ bản thông suốt, tập trung giải quyết nhiều thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, góp phần thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh ở địa phương cơ sở.

Tuy nhiên, vẫn còn bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc. Đơn cử như, vẫn còn nhiều nơi thiếu cán bộ có năng lực chuyên môn sâu về đất đai, xây dựng, kế toán, công nghệ thông tin; năng lực một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số còn gặp khó khăn.

Việc bố trí sử dụng công sở ở một số nơi chưa thật hợp lý, chưa sử dụng hết công năng của các công sở xã cũ, còn gây lãng phí. Cán bộ, công chức phải giải quyết một khối lượng công việc nhiều, áp lực lớn nhưng chế độ, chính sách chưa được cải thiện.

Đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Đà Nẵng) cũng cho rằng, việc bố trí trụ sở làm việc sau sắp xếp bộ máy còn phân tán, trừ các xã được tiếp nhận trụ sở huyện trước đây, đa số các xã, phường tận dụng trụ sở cũ của xã cũ để bố trí làm việc tại hai, ba địa điểm nên rất khó khăn trong triển khai thực hiện nhiệm vụ.

Hạ tầng giao thông cấp xã nhiều nơi xuống cấp, hạ tầng kỹ thuật về công nghệ thông tin chưa được đầu tư đồng bộ, thông suốt. Công tác chuyển đổi số, kết nối chia sẻ dữ liệu giữa các cấp, các ngành chưa đồng bộ, nhất là trong lĩnh vực hộ tịch, đất đai.

Công chức cấp xã làm việc rất áp lực, làm việc gấp hai, ba lần nhưng chế độ chính sách không thay đổi, còn rất thấp, không khuyến khích động viên được cán bộ yên tâm công tác, cống hiến...

ĐỀ NGHỊ XEM XÉT THỜI GIAN TĂNG LƯƠNG CƠ SỞ

Từ những trăn trở, lo lắng trên, các đại biểu đề nghị sớm có chính sách đãi ngộ tiền lương đối với đội ngũ cán bộ, công chức xã hiện nay để họ an tâm công tác; ban hành quy chế đánh giá cán bộ, công chức theo kết quả công việc, có cơ chế để sàng lọc cán bộ, sẵn sàng thay thế đối với cán bộ không đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ.

Trước nghị trường Quốc hội, đại biểu Trần Quốc Tuấn kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026 mà không chờ đến giữa năm như các giai đoạn trước.

Đồng quan điểm, đại biểu Mai Văn Hải cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo sớm thực hiện xác định vị trí việc làm, xây dựng chính sách tiền lương tương xứng với vị trí việc làm của cán bộ, công chức.

Đại biểu Dương Văn Phước đề nghị Bộ Nội vụ tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm công tác, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn.

“Tôi đề nghị Chính phủ sớm nghiên cứu ban hành cơ chế, chính sách phù hợp cho cấp xã, xây dựng cơ chế phân cấp, phân quyền, ủy quyền rõ ràng, đảm bảo tính chủ động, linh hoạt cho chính quyền địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tiếp tục đầu tư, nâng cấp, đồng bộ cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin cho cấp xã, nhất là vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo”, đại biểu Phước nêu ý kiến.