Nỗ lực giữ ổn định lãi suất

Lãi suất huy động nhích lên, thanh khoản của các tổ chức tín dụng có dấu hiệu căng thẳng nhưng mặt bằng lãi suất cho vay được kỳ vọng ổn định, hỗ trợ tăng trưởng

Từ đầu tháng 12 tới nay, xu hướng tăng lãi suất huy động vẫn diễn ra tại nhiều ngân hàng (NH) thương mại, với mức tăng thêm khoảng 0,3 - 0,7 điểm % so với tháng trước. Tuy nhiên, trước yêu cầu giữ ổn định lãi suất cho vay để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế buộc các NH phải tính toán tiết kiệm chi phí, thu hẹp lợi nhuận ròng (NIM).

Lãi suất vay qua đêm cũng tăng

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Người Lao Động, không chỉ lãi suất trên thị trường giữa NH thương mại và dân cư, mà cả trên thị trường liên NH - nơi các NH thương mại vay mượn lẫn nhau - lãi suất cũng tăng đáng kể. Số liệu mới nhất từ NH Nhà nước, lãi suất liên NH kỳ hạn qua đêm đã tăng lên mức 7,37%; kỳ hạn 1 tuần là 7,09%; kỳ hạn 2 tuần lãi suất cho vay cũng lên tới 7,35%...

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, nhận định những ngày qua, dù NH liên tục hỗ trợ thanh khoản thông qua thị trường mở (OMO) nhưng lãi suất liên NH tăng cao ở các kỳ hạn cho thấy thanh toán hệ thống đang chịu áp lực. Thực tế, nhu cầu tín dụng tăng mạnh dịp cuối năm khi số liệu mới nhất được công bố, tính đến ngày 27-11, tín dụng đối với nền kinh tế đã tăng 16,56% so với cuối năm ngoái trong khi tốc độ tăng trưởng huy động chưa tương ứng. "Diễn biến này buộc các NH phải tăng lãi suất đầu vào để huy động thêm vốn cho vay. Xu hướng tăng lãi suất huy động cũng lan sang một số NH thương mại nhà nước, phản ánh căng thẳng thanh khoản không còn tập trung ở nhóm NH nhỏ như giai đoạn trước. Ở chiều cho vay, lãi suất cho vay cũng đã có dấu hiệu tăng ở một số NH, nhất là các gói cho vay bất động sản" - ông Thế Minh nói.

Như Báo Người Lao Động đã phản ánh, một số NH thương mại mới đây tạm dừng các gói vay ưu đãi dành cho người trẻ mua nhà hoặc điều chỉnh tăng lãi suất cho vay để bù đắp một phần chi phí do lãi suất đầu vào tăng. Tuy nhiên, lãi suất cho vay sản xuất, kinh doanh vẫn duy trì ở mức thấp.

TS Hồ Sỹ Hòa, Giám đốc Nghiên cứu và Tư vấn đầu tư, Công ty Chứng khoán DNSE, nhận định mặt bằng lãi suất huy động tăng trở lại do nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là việc tăng trưởng tín dụng đang vượt tốc độ tăng trưởng huy động vốn. Tín dụng tăng khoảng 16%, trong khi huy động vốn chỉ tăng khoảng 11%, khiến chênh lệch giữa 2 chỉ tiêu bị thu hẹp và gây áp lực lớn lên thanh khoản hệ thống NH. Điều này buộc các NH phải nâng lãi suất để thu hút thêm nguồn tiền gửi. Ngoài ra, yếu tố mùa vụ cuối năm làm nhu cầu vốn tăng cao hơn thông thường.

Một nguyên nhân đáng chú ý khác, theo chuyên gia của DNSE, là đầu tư công giai đoạn 2026-2030 sắp được triển khai, đòi hỏi quy mô vốn lớn và để huy động thành công, lãi suất trái phiếu chính phủ phát hành mới có xu hướng tăng. Song song đó, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cũng đã nhích lên, kéo theo áp lực tăng lãi suất huy động trong hệ thống NH. Lãi suất OMO tăng gần đây cho thấy mặt bằng lãi suất ngắn hạn chịu thêm sức ép. "Việc lãi suất tăng ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí vốn của doanh nghiệp, khiến nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn. Thị trường cần thời gian để đánh giá xem áp lực lãi suất chỉ mang tính ngắn hạn do yếu tố mùa vụ và nhu cầu vốn đầu tư công, hay sẽ trở thành xu hướng kéo dài. Từ đó tác động đến sự dịch chuyển dòng tiền giữa các kênh đầu tư" - TS Hồ Sỹ Hòa nói.

NH thương mại "gồng mình"

Một số chuyên gia cho rằng những tuần tới, cơ quan điều hành có thể duy trì hoạt động bơm ròng để hỗ trợ thanh khoản trong bối cảnh nhu cầu vốn cuối năm tăng cao. Chuyên gia kinh tế, TS Huỳnh Trung Minh phân tích tín dụng đang tăng 15%-16%/năm, trong khi tiền gửi dân cư chỉ tăng chưa tới 10%. Hệ quả của sự mất cân đối này là tỉ lệ cho vay trên huy động toàn hệ thống lên mức cao. Yếu tố tỉ giá VNĐ/USD chưa hết áp lực trong mùa cao điểm cuối năm, buộc NHNN phải hút bớt tiền về qua trái phiếu và giữ lãi suất liên NH ở mức cao. Khi chi phí vốn liên NH cao, không NH nào dám giữ lãi suất cho vay thấp mãi được.

Liệu lãi suất cho vay có tăng theo chi phí huy động vốn? TS Huỳnh Trung Minh cho rằng NHNN sẽ tiếp tục kêu gọi giảm lãi suất nên các NH thương mại sẽ cố gắng tăng ở mức vừa phải để bảo vệ biên lãi gộp, vừa cố gắng kiềm chế nợ xấu.

Theo ghi nhận, thực tế nhiều NH thời gian qua đã giảm thu nhập từ lãi thuần mà đẩy mạnh doanh thu từ phí dịch vụ, thu hẹp mạng lưới phòng giao dịch, cắt giảm nhân sự ở các mảng không cần thiết để tiết giảm tối đa chi phí hoạt động. "Các doanh nghiệp nên tranh thủ vay vốn lưu động kỳ hạn ngắn ngay bây giờ, vì từ quý II/2026, chi phí vốn sẽ tăng ít nhất 0,8-1 điểm % so với hiện tại. Lãi suất sẽ tăng từ từ nhưng khả năng mặt bằng lãi suất sẽ nhích lên" - TS Huỳnh Trung Minh dự báo.

Ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN - cho biết trong bối cảnh thị trường chịu áp lực đa chiều, cơ quan quản lý đã điều hành đồng bộ, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ nhằm điều tiết thanh khoản VNĐ. Qua đó, hỗ trợ thanh khoản cho thị trường, góp phần ổn định thị trường tiền tệ, tạo điều kiện cung ứng vốn cho nền kinh tế; đồng thời hỗ trợ ổn định tỉ giá USD/VNĐ. "NHNN có các kênh điều tiết tiền tệ khác nhau và sử dụng linh hoạt các công cụ trên trong từng giai đoạn để phù hợp với diễn biến thị trường. Để đáp ứng nhu cầu thanh khoản, nhất là dịp cuối năm, bên cạnh việc cung ứng tiền qua kênh nghiệp vụ thị trường mở, chúng tôi đã triển khai nghiệp vụ giao dịch hoán đổi ngoại tệ với các tổ chức tín dụng để ổn định thị trường tiền tệ. NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến, chủ động điều tiết phù hợp bằng các công cụ, giải pháp với thời điểm và liều lượng hợp lý, vừa hỗ trợ ổn định tỉ giá, ổn định kinh tế vĩ mô" - ông Phạm Chí Quang nói.