Nhà khoa học VinFuture: Dự đoán 1 tỷ robot chung sống với con người năm 2050

Đó là dự đoán của GS. Tan Yap Peng tại Tọa đàm “Robot và tự động hóa thông minh” trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture, diễn ra sáng 4/12, về một thế hệ robot hình người được tạo ra từ vật liệu mềm và AI vật lý.

Con người phải học cách sống chung an toàn với robot

Tại Tọa đàm, GS. Tan Yap Peng - Hiệu trưởng Trường Đại học VinUni - cho biết robot hình người đang bước vào giai đoạn ứng dụng rộng rãi, từ công nghiệp đến dịch vụ và y tế. Ví dụ, Amazon đã dùng hàng triệu robot để bốc xếp kho hàng. Ông dự đoán chỉ đến 2050, có khoảng 1 tỷ robot chung sống với loài người.

Theo GS. Tan, hầu hết robot hiện tại được thiết kế để làm một nhiệm vụ duy nhất, nhưng tương lai sẽ là robot đa nhiệm, có trí thông minh tốt hơn, có kỹ năng khéo léo, dễ bảo trì (tự chẩn đoán và tích hợp xử lý vấn đề), tự do thực hiện thao tác con người mong muốn và phối hợp tốt hơn với con người.

Hiệu trưởng VinUni dự báo xu hướng nghiên tiếp theo sẽ chuyển từ mô hình ngôn ngữ lớn sang mô hình thị giác và hành động, tiếp đó nữa là mô hình thị giác, ngôn ngữ và hành động. Những mô hình này cho phép robot nghe, hiểu ngôn ngữ tự nhiên và biến nhận thức đó thành hành động như con người... Và do đó, con người phải học cách chung sống an toàn với robot.

“Tự động hóa chắc chắn sẽ làm biến đổi nhiều ngành nghề của chúng ta trong tương lai, đòi hỏi chúng ta phải thích nghi và làm chủ những kỹ năng mới để điều khiển robot phục vụ hiệu quả hơn cho con người”, GS. Tan nhấn mạnh.

TS. Nguyễn Trung Quân - Đại học Nam California (Mỹ), Chủ tịch Công ty VinMotion khuyến cáo, khi robot hình người bắt đầu bước vào môi trường sống hằng ngày của con người, sự chung sống giữa hai “giống loài” này buộc các nhà khoa học phải đối diện với ba bình diện an toàn chính gồm an toàn vật lý, an ninh dữ liệu - quyền riêng tư và sự chấp nhận của xã hội.

Vấn đề an toàn vật lý có thể giải quyết được bằng vật liệu mềm để giảm thiểu tổn thương khi robot va chạm với người. Vấn đề an ninh dữ liệu và quyền riêng tư thách thức hơn. Bởi khi robot đi lại, hoạt động và tương tác trong môi trường sống của con người, sự riêng tư của con người đã bị xâm phạm. Chúng sẽ thu thập lượng dữ liệu khổng lồ về hành vi, thói quen, thậm chí là thông tin cá nhân.

Thách thức cuối cùng là sự chấp nhận của xã hội. “Làm thế nào để người dân tin tưởng và chấp nhận những robot như thế?”, TS. Quân nêu vấn đề.

GS. Đỗ Ngọc Minh, Đại học Illinois Urbana-Champaign (Hoa Kỳ), Phó Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học VinUni, bổ sung góc nhìn xã hội học: sự chấp nhận robot không chỉ đến từ tiện ích mà còn từ cảm giác công bằng và minh bạch khi robot tham gia thị trường lao động. Điều này đòi hỏi chiến lược truyền thông, giáo dục và chính sách đi kèm, thay vì chỉ chạy theo công nghệ.

Liệu robot có thể giống hệt con người?

Một câu hỏi đáng chú ý khác được đặt ra với các nhà khoa học tại Tọa đàm là: Liệu chúng ta có thể và có nên tạo ra robot giống hệt con người về mặt vật lý, từ cơ bắp dẻo đến biểu cảm sống động trên gương mặt?

Về mặt lý thuyết, GS. Ho-Young Kim - Đại học Quốc gia Seoul, Hàn Quốc - khẳng định hoàn toàn có thể tạo cơ giả cho robot để bộ cơ đó hoạt động tinh tế như người thật, từ chân tay đến gương mặt, song điều đó cần rất nhiều thời gian. Không chỉ tạo ra về mặt vật lý, chúng ta còn phải đào tạo để robot hình người có biểu hiện giống như người.

GS. Kurt Kremer - Viện nghiên cứu Polymer Max Planck (Đức) - cho biết thêm, hiện có nhiều nghiên cứu về vật liệu mềm để tạo ra cơ thịt nhân tạo cho robot. Song, sau câu chuyện vật liệu là các bài toán khác như làm sao để “bơm” năng lượng vào cơ thể robot để các cơ hoạt động, cũng như cần mô hình mô phỏng tế bào thần kinh nhân tạo với quá trình phản ứng gần giống với tế bào hữu cơ.

Và khi robot ngày càng thông minh hơn và đa năng hơn thì một vấn đề được nhiều người quan tâm là chúng có thể giúp kéo dài tuổi thọ cho con người hay không?

Với góc nhìn lạc quan, GS. Ho-Young Kim - Đại học Quốc gia Seoul, Hàn Quốc - cho rằng cơ thể người có thể bị bệnh, cơ quan mất chức năng. Khi đó, micronano robot có thể hỗ trợ thay thế những bộ phận bị bệnh của con người, hoặc thực hiện phẫu thuật vi mô bên trong cơ thể, tạo nền tảng cho y học tái tạo.

Trong khi đó, GS. Tan Yap Peng cho biết, hiện tại đã có robot giúp con người hoạt động nhanh hơn, hỗ trợ con người nhiều việc, đặc biệt là thực hiện những thao tác nguy hiểm hoặc phức tạp, nhưng kéo dài tuổi thọ thì cần thời gian nhiều hơn.

“Để con người khoẻ mạnh hơn về thể chất và tinh thần thì robot giúp thực hiện nhiều việc, nhưng cần xác định mục tiêu khi tạo ra robot để làm gì và trách nhiệm thuộc về ai khi robot can thiệp vào đời sống con người”, GS. Tan khuyến cáo.

Viễn cảnh hàng tỷ robot hình người chung sống an toàn với nhân loại vào năm 2050 đòi hỏi các nhà khoa học và nhà hoạch định chính sách cần phải đồng thời giải quyết các bài toán về công nghệ, xây dựng lòng tin và thiết lập một khuôn khổ đạo đức, pháp lý rõ ràng.