"Mục tiêu kép" của ngành thủy sản

Gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), phát triển ngành thủy sản bền vững là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu ở thời điểm hiện nay, liên quan trực tiếp đến uy tín và lợi ích quốc gia.

Hiện nay, số tàu cá của các địa phương được đăng ký và cập nhật trên hệ thống Vnfishbase đạt 79.231 tàu cá (100%). Các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động được kiểm soát, quản lý chặt tại vị trí neo đậu. Đáng chú ý, các tàu vượt ranh giới cho phép khai thác, mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) thời gian trước đây, đã bị lực lượng chức năng xử lý triệt để. Các bộ, ngành chức năng đã phối hợp doanh nghiệp viễn thông hoàn thiện, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu quốc gia về thủy sản, số hóa toàn diện, kết nối liên thông, tích hợp nhiều mục tiêu, đạt tiêu chí “đúng, đủ, sạch, sống”, sẵn sàng giới thiệu thành quả với đoàn thanh tra của EC. Công tác kiểm tra thực địa chống khai thác IUU được triển khai đồng loạt ở nhiều tỉnh, thành phố.

Tuy vậy, số lượng công việc còn lại rất lớn, trong khi thời gian không còn nhiều. Con đường để hiện thực hóa “mục tiêu kép”, vừa gỡ “thẻ vàng”, vừa đưa ngành thủy sản phát triển theo hướng bền vững, vẫn còn những chướng ngại cần nỗ lực vượt qua. Tại phiên họp lần thứ 26, Ban Chỉ đạo quốc gia chống IUU nhận định, một số nhiệm vụ chưa đáp ứng yêu cầu và tiến độ đề ra.

Do vậy, các bộ, ngành; cấp ủy, chính quyền địa phương cần thực hiện nghiêm chỉ đạo, điều hành quyết liệt, sâu sát, cụ thể của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong từng phiên họp hằng tuần của Ban Chỉ đạo quốc gia chống IUU. Những người đứng đầu phải dũng cảm, dám chịu trách nhiệm, nhìn thẳng vào sự thật, “làm việc nào ra việc đó, làm việc nào dứt việc đó”, kiên quyết chấm dứt biểu hiện hình thức, đối phó; đồng thời ứng dụng công nghệ, dữ liệu số và các bằng chứng thực tiễn, làm cơ sở chứng minh năng lực quản lý khai thác hải sản của Việt Nam với EC.

Bên cạnh đó, EC có cơ sở dữ liệu để đối chiếu và phát hiện hành vi khai báo không trung thực về các mặt hàng thủy sản nhập khẩu vào EU. Vì vậy những sai phạm của một số rất ít doanh nghiệp và cá nhân sẽ trở thành “con sâu làm rầu nồi canh”, ảnh hưởng tới nỗ lực của cả hệ thống trong công tác chống IUU.

Trong suốt hơn 8 năm chống khai thác IUU, việc xử lý tàu cá vượt ranh giới để khai thác trên vùng biển nước ngoài luôn là vấn đề nhức nhối. Để giải quyết tận gốc tình trạng này, ngoài kiểm tra thường xuyên tàu cá xuất bến tại cảng, lực lượng Biên phòng cần duy trì tuần tra, kiểm soát chặt chẽ vùng biển giáp ranh các quốc gia láng giềng. Công an các địa phương đẩy nhanh điều tra, xử lý nghiêm đường dây môi giới, tổ chức đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài và các hành vi hợp thức hóa hồ sơ, gian lận trong chuỗi cung ứng; phối hợp làm rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan vụ việc, lô hàng có dấu hiệu IUU.

Khi mỗi tấn hải sản khai thác đều gắn với trách nhiệm môi trường, tuân thủ các quy định và bảo đảm uy tín, lợi ích quốc gia, thì ngành thủy sản mới có thể hiện thực hóa mục tiêu gỡ “thẻ vàng” IUU, giúp nghề cá chuyển đổi theo hướng hiện đại hơn, phù hợp chính sách tăng trưởng xanh và bền vững.