Luồng lạch bị bồi lấp, hàng chục ha lúa đứng trước nguy cơ khô hạn

Những năm qua, nguồn nước tưới của hàng chục ha lúa và cả hoa màu của người dân thôn Bàn Nam (xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) phụ thuộc hoàn toàn vào trạm bơm Cù Bàn. Trạm bơm này sẽ lấy nước từ sông Thu Bồn được dẫn vào bể hút bằng 1 con lạch dài khoảng 500m.

Có nguồn nước, có trạm bơm, thế nhưng, 2 vụ sản xuất trong năm (Đông Xuân và Hè Thu) của người dân ở đây đều đối mặt với nguy cơ thiếu nước. Nguyên nhân là sau mỗi đợt mưa lũ, do nằm vị trí vuông góc với dòng chảy sông Thu Bồn nên lạch dẫn nước vào trạm bơm đều bị bồi lấp. Mỗi lần như vậy, địa phương phải trích kinh phí nạo vét để “cứu” lúa.

Hiện nay, vụ Đông Xuân năm 2022 – 2023 của người dân thôn Bàn Nam cũng đang gặp tình trạng tương tự. Diện tích lúa của các hộ dân đang trong thời kỳ đẻ nhánh, làm đòng nhưng lạch dẫn nước vào trạm bơm đến thời điểm này đã khô cạn. Mấy ngày nay, hàng trăm hộ dân trồng lúa đang rất lo lắng khi đây là thời điểm quyết định của cây lúa, nếu không đủ nước tưới thì sẽ ảnh hưởng đến năng suất, nguy cơ mất mùa.

Bà Bùi Thị Nhợ (trú thôn Bàn Nam, xã Duy Châu) cho biết: “Đối với những người làm nông nghiệp như chúng tôi thì nước tưới là rất quan trọng. Vậy mà mấy chục năm rồi, năm nào vấn đề thiếu nước cũng cứ diễn ra. Hiện nay, trời nắng nóng, nước sông không thể cung cấp cho trạm bơm vì lạch đã bị bồi lấp lên cao. Chúng tôi rất mong muốn chính quyền địa phương sớm có biện pháp để giải quyết khó khăn này cho người dân”.

Theo ông Đặng Đình Sanh, Trưởng thôn Bàn Nam, toàn thôn có 635 hộ dân với 2.483 nhân khẩu sống chủ yếu bằng nghề nông. Diện tích lúa hơn 40 ha của vụ Đông Xuân này được cung cấp nước tưới từ trạm bơm Cù Bàn. Trong những năm qua, do ảnh hưởng của lũ lụt nên bể hút và dòng chảy vào trạm bơm bị bồi lấp hoàn toàn. Hàng năm, chính quyền các cấp cũng quan tâm đầu tư nạo vét để phục vụ nước tưới nhằm đảm bảo nguồn lương thực cho bà con.

“Mỗi năm, theo kiến nghị của người dân và UBND xã, huyện Duy Xuyên đều triển khai nạo vét từ 1 đến 2 lần với chi phí khoảng vài trăm triệu. Việc nạo vét này chủ yếu bằng thủ công, mang tính tạm thời và không hiệu quả vì sau đó đến khi mưa lũ lại tiếp tục bồi lấp. Vừa rồi, tôi có nghe thông tin là huyện sẽ cắt nguồn kinh phí này do quá tốn kém.

Trước tình trạng thiếu nước, nguy cơ nhiều diện tích lúa sẽ mất mùa như hiện nay thì cần phải kịp thời có biện pháp khắc phục. Quan trọng hơn là phải có dự án nạo vét quy mô, tối ưu hơn để đảm bảo được hiệu quả lâu dài, ổn định được sản xuất. Bởi đây là quyền lợi thiết thực của nhân dân, đời sống nhân dân phụ thuộc rất lớn vào nguồn nước tưới này”, ông Sanh chia sẻ.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Dũng, Chủ tịch UBND xã Duy Châu cho cho hay, ngoài 40ha lúa thì trạm bơm Cù Bàn còn cung cấp nước tưới khoảng gần 50ha cây màu ở địa phương. Tình trạng nguồn nước không đảm bảo vào mỗi vụ sản xuất ở cánh đồng thôn Bàn Nam đã diễn ra từ năm 2000 đến nay khiến người dân rất bức xúc.

Mỗi năm, trước khi vào vụ Đông Xuân, xã Duy Châu đều xây dựng phương án ứng phó trình lên UBND huyện Duy Xuyên. Từ đó, huyện sẽ cho các ngành chức năng cùng với xã tiến hành khảo sát, cho chủ trương nạo vét tạm thời. Mỗi lần nạo vét như vậy tốn khoảng 150 triệu đồng chi phí nhưng không đảm bảo được tính lâu dài.

“Do đó, đến tháng 8/2021, huyện Duy Xuyên đã thiết lập hồ sơ dự án “Khơi thông dòng chảy trạm bơm Cù Bàn”. Do đây là công trình cấp thiết nên tỉnh cũng đã thống nhất, giao cho huyện làm chủ đầu tư, Ban quản lý dự án huyện Duy Xuyên làm quản lý công trình. Đến tháng 8/2022, dự án bắt đầu triển khai nhưng do gặp một số vướng mắc, một số hộ dân phản đối vì lo ngại sạt lở nên phải tạm dừng”, ông Dũng nói.

Cũng theo ông Dũng, trước tình trạng cấp bách như vậy, vừa qua UBND xã Duy Châu đã báo cáo lên UBND huyện Duy Xuyên. Sau báo cáo, huyện Duy Xuyên đã chỉ đạo gửi tờ trình kèo đơn thư của người dân để tổng hợp trình lên UBND tỉnh Quảng Nam cho chủ trương nạo vét.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Thế Đức, Phó chủ tịch UBND huyện Duy Xuyên cho rằng, dự án “Khơi thông dòng chảy trạm bơm Cù Bàn” đã được lập hồ sơ từ năm 2021, đến nay các thủ tục đã hoàn thành nhưng chưa thể thực hiện vì một số hộ dân sống dọc sông Thu Bồn phản đối do lo ngại sạt lở. Do đó, vừa qua, trên cơ sở đối thoại, tỉnh cũng đã giao cho các ban ngành của tỉnh đi kiểm tra lại.

“Ngoài ra, còn 1 nguyên nhân khác nữa là vị trí thực hiện dự án có phần đất nằm ở xã Đại Hòa (huyện Đại Lộc). Phía huyện Đại Lộc cho rằng, đây là ranh giới chồng lấn nên không cho phép thực hiện. Trước đây, 2 huyện đã họp để xử lý, có sự tham gia của các ban ngành của tỉnh xác định, đây là nhiệm vụ cấp thiết, cứu lúa cho dân, cái này tỉnh đã phe duyệt tọa độ của lạch, xã Đại Hòa cũng như huyện Đại Lộc phải thống nhất cho huyện Duy Xuyên cứu lúa cho bà con”, ông Đức nói.

Theo ông Đức, giải pháp của huyện là sẽ làm văn bản báo cáo tỉnh để tỉnh cho phép sớm triển khai dự án. Với những hộ dân phản ứng thì giao cho mặt trận chủ trì và các đoàn thể ở xã, thôn vận động, giải thích. Dự án sẽ không gây sạt lở vì sẽ không nạo vét từ vị trí trạm bơm ra 55m mà chỉ cải tạo sâu. Bên ngoài phạm vi này sẽ khơi thông, mở rộng mặt lạch, cửa vào nhằm thuận dòng, tránh tình trạng bồi lấp.