Khai thác cát sông Tiền, sông Hậu không gây xói lở, sụt lún

Vừa qua, có một số ý kiến lo ngại việc khai thác cát trên sông Tiền, sông Hậu làm nguồn vật liệu cung cấp cho dự án cao tốc Cần Thơ-Cà Mau sẽ làm tình trạng xói sạt lở và sụt lún ở đồng bằng sông Cửu Long thêm trầm trọng, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải khẳng định, việc khai thác cát tại các mỏ đều được đánh giá tác động môi trường kết hợp với việc thiết lập hệ thống và thực hiện quan trắc, giám sát tác động theo quy định, do vậy không làm thay đổi dòng chảy, không gây sạt lở lòng, bờ, bãi sông.

Theo tính toán của Bộ Giao thông vận tải, nhu cầu vật liệu cát đắp nền cho dự án cao tốc Cần Thơ-Cà Mau lên tới hơn 18 triệu m3 và tổng nhu cầu cho các dự án đường cao tốc khu vực đồng bằng sông Cửu Long triển khai trong giai đoạn 2021-2025 khoảng 53,7 triệu m3, tương ứng khoảng 35% trữ lượng các mỏ đã quy hoạch.

Để bảo đảm đủ nguồn vật liệu cát đắp cho dự án cao tốc Cần Thơ-Cà Mau, Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã trực tiếp kiểm tra, làm việc và chỉ đạo các tỉnh ưu tiên bố trí đủ nguồn vật liệu, cũng như giao Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát, điều tiết phù hợp tiến độ thi công các dự án.

Cụ thể, giao chỉ tiêu cho An Giang (7 triệu m3), Đồng Tháp (7 triệu m3), Vĩnh Long (5 triệu m3), ưu tiên bố trí ngay nguồn cát đắp cho dự án.

Đến thời điểm hiện nay, các tỉnh đã cơ bản bố trí đủ nguồn từ các mỏ đang khai thác và các mỏ chưa khai thác (nhưng đã quy hoạch) và đang triển khai các thủ tục đánh giá tác động môi trường để cấp phép khai thác phục vụ dự án.

“Việc khai thác vật liệu cát tại các mỏ đều được đánh giá tác động môi trường kết hợp với việc thiết lập hệ thống và thực hiện quan trắc, giám sát tác động xói lở lòng, bờ sông theo quy định để bảo đảm các yêu cầu về an toàn, bảo vệ môi trường trong khai thác, không làm thay đổi dòng chảy, không gây sạt lở lòng, bờ, bãi sông”, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải khẳng định.

Theo báo cáo của tư vấn và số liệu quy hoạch mỏ cát từ các địa phương, tổng trữ lượng các mỏ (cát sông) trong quy hoạch khoảng 215,58 triệu m3, trong đó tỉnh An Giang khoảng 54,54 triệu m3/13 mỏ; tỉnh Đồng Tháp khoảng 33,57 triệu m3/10 mỏ; tỉnh Vĩnh Long khoảng 42,3 triệu m3/10 mỏ; tỉnh Sóc Trăng khoảng 85 triệu m3.

Tuy nhiên, đối với các tỉnh Vĩnh Long, Sóc Trăng thuộc khu vực hạ lưu sông Tiền và sông Hậu, Bộ Giao thông vận tải thừa nhận, chất lượng vật liệu cát kém do lẫn nhiều tạp chất, hàm lượng bùn sét lớn nên vật liệu cát để sử dụng cho các dự án chủ yếu lấy từ các tỉnh An Giang và Đồng Tháp.

Về lâu dài, để chủ động nguồn vật liệu thay thế cát sông, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai dự án “Đánh giá tài nguyên khoáng sản phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng đồng bằng sông Cửu Long”.

Mặt khác, Bộ đã chủ động thử nghiệm cát biển sử dụng đắp nền đường cho các dự án hạ tầng giao thông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (thí điểm trên phạm vi đoạn tuyến hoàn trả Đường tỉnh 978 thuộc dự án cao tốc Hậu Giang-Cà Mau), đến nay đã hoàn thành và đưa vào khai thác và tiến hành quan trắc.

Theo kết quả thí nghiệm mẫu lấy tại Trà Vinh và Sóc Trăng, cát biển có các chỉ tiêu cơ lý, hóa học cơ bản đáp ứng yêu cầu. Bộ Giao thông vận tải đang tiếp tục theo dõi, đánh giá về chỉ tiêu môi trường, dự kiến cuối năm nay sẽ có kết quả chính thức về việc sử dụng cát biển cho các dự án trong khu vực đồng bằng sông Cửu long.

“Với trữ lượng cát biển tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, nếu thí điểm và đánh giá đáp ứng yêu cầu, đây sẽ là nguồn vật liệu rất lớn cho khu vực”, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải nhận định.

Được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, cùng sự phối hợp của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng như các địa phương, đến nay đã bố trí nguồn vật liệu cát đắp cho dự án cao tốc Cần Thơ-Hậu Giang và Hậu Giang-Cà Mau được khoảng 1,47 triệu m3 và sẽ tiếp tục cung cấp cát từ các mỏ đang khai thác thêm 2,7 triệu m3 (An Giang 2,2 triệu m3, Đồng Tháp 0,5 triệu m3), đến tháng 10/2023, khi tỉnh Vĩnh Long và Đồng Tháp hoàn thành các thủ tục cấp mỏ mới sẽ bảo đảm nhu cầu 9,1 triệu m3 trong năm 2023 cho dự án.