Giải ngân vốn đầu tư công: Vì sao liên tục chậm?

Bài cuối: Gỡ "nút thắt" cho giải ngân vốn đầu tư công

* Tập trung xóa “điểm nghẽn” mặt bằng

Trong 8 tháng của năm 2022, H.Nhơn Trạch là một trong những địa phương có tỷ lệ giải ngân nguồn vốn đầu tư công đạt cao trên địa bàn tỉnh.

Theo Phó chủ tịch UBND H.Nhơn Trạch Nguyễn Thế Phong, địa phương xác định với công tác đầu tư, Ban Quản lý dự án huyện là cơ quan thực hiện. Nhưng để Ban Quản lý dự án huyện thực hiện được các dự án phải có sự tham gia của 2 cơ quan quan trọng là Trung tâm Phát triển quỹ đất và Phòng TN-MT huyện. 2 cơ quan này tham gia quyết liệt, công tác giải phóng mặt bằng mới làm nhanh. Do đó, H.Nhơn Trạch đã thành lập tổ công tác để đôn đốc cả 3 cơ quan cùng tham gia thực hiện.

Năm 2021, tổng nguồn vốn đầu tư công được bố trí trên địa bàn TP.Biên Hòa hơn 2,4 ngàn tỷ đồng, cao gấp đôi so với nguồn vốn được bố trí trong năm 2020. Mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh Covid-19 nhưng năm 2021 lại là năm mà TP.Biên Hòa đạt kết quả cao trong giải ngân nguồn vốn đầu tư công, hoàn thành giải ngân đạt 100% nguồn vốn được bố trí.

Theo Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh CAO TIẾN DŨNG, cùng với việc chỉ đạo các địa phương tập trung xây dựng trước các khu tái định cư để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, việc thành lập Ban Quản lý dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng sẽ giúp cho công tác này trên địa bàn tỉnh trở nên chuyên nghiệp hóa. Đây là ban chỉ chuyên thực hiện nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư cho các dự án trọng điểm trên địa bàn Đồng Nai.

Xác định cụ thể thực hiện giải ngân nguồn vốn đầu tư công thì giải phóng mặt bằng đóng vai trò hết sức quan trọng, TP.Biên Hòa đã tập trung cao nhất mọi nguồn lực cho công tác này.

Phó chủ tịch UBND TP.Biên Hòa Huỳnh Tấn Lộc cho biết, trong năm 2021, việc áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19 khiến các cơ quan chức năng không thể gặp gỡ, họp dân triển khai các quy trình công tác giải phóng mặt bằng.

Chính vì vậy, TP.Biên Hòa đã kịp thời đưa ra các giải pháp để thích ứng với tình hình dịch bệnh. Cụ thể, khi phương án bồi thường, hỗ trợ các dự án được thông qua, các cơ quan chức năng của thành phố gửi phương án bồi thường, hỗ trợ đến từng hộ dân trong vùng dự án. Đồng thời, sau khi được phê duyệt, TP.Biên Hòa thực hiện chi trả tiền tại nhà từng hộ dân. Với những hộ dân có nhu cầu nhận tiền tại cơ quan chức năng, UBND TP.Biên Hòa đã cấp giấy đi đường để tạo thuận lợi cho người dân. Tương tự, việc bốc thăm vị trí đất tái định cư cũng được Trung tâm Phát triển quỹ đất TP.Biên Hòa thực hiện ngay tại từng nhà các hộ dân.

Thực tế cho thấy, đảm bảo tiến độ thi công các dự án có vai trò quyết định trong thực hiện giải ngân nguồn vốn đầu tư công. Do đó, đổi mới công tác giải phóng mặt bằng để tháo gỡ “nút thắt” lớn nhất ảnh hưởng đến quá trình giải ngân nguồn vốn đầu tư công đang được Đồng Nai quyết liệt triển khai.

Tại hội nghị Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh lần thứ 7, khóa XI diễn ra vào ngày 7-4 đã thống nhất kiện toàn tổ chức bộ máy Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh và thành lập các ban quản lý dự án. Trong đó, có thí điểm thành lập Ban Quản lý dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng và hỗ trợ tái định cư tỉnh Đồng Nai.

Cùng với kiện toàn tổ chức bộ máy, Đồng Nai đang xây dựng dự thảo quy định về tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập. Việc tách công tác giải phóng mặt bằng ra khỏi tổng thể dự án thành một dự án riêng, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng có thể làm song song với quá trình phê duyệt dự án đầu tư. Như vậy, khi các dự án được phê duyệt đầu tư thì có thể có ngay mặt bằng sạch để triển khai thi công.

* Trị bệnh “đủng đỉnh” trong giải ngân vốn

Trong những năm gần đây, Chính phủ rất quan tâm đến việc giải ngân vốn đầu tư công và thường làm việc với các tỉnh, thành theo quý để thúc đẩy và giải quyết những vướng mắc. Các dự án đầu tư công nếu hoàn thành đúng tiến độ, đưa vào khai thác sẽ tạo ra các đột phá trong phát triển kinh tế. Ngược lại, giải ngân vốn đầu tư công chậm kéo theo dự án thi công kéo dài. Do đó, Chính phủ yêu cầu các tỉnh, thành tới ngày 30-9 hằng năm phải giải ngân các dự án đạt 60% kế hoạch năm để cuối năm đạt hơn 95%.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức nhấn mạnh, nhiều chủ đầu tư dự án thường dồn đến cuối năm mới hoàn tất thủ tục để giải ngân và trường hợp không kịp thì tạm ứng, đầu năm sau thực hiện giải ngân. Vì thế, các sở, ngành, địa phương phải nhắc nhở chủ đầu tư giải ngân theo tiến độ dự án, không để dồn tới cuối năm.

Trên thực tế, tình trạng “đủng đỉnh” trong giải ngân vốn đầu tư vào thời điểm đầu năm rồi “chạy đôn chạy đáo” để hoàn thành vào cuối năm hay “mùa nắng lập hồ sơ, mùa mưa khởi công” đã lặp đi lặp lại nhiều năm nay. Đây cũng là một trong những nguyên nhân lớn làm chậm tiến độ giải ngân ngồn vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh. Để khắc phục tình trạng này, vai trò của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị cũng như các chủ đầu tư hết sức quan trọng.

Phát biểu tại cuộc họp của Tổ công tác thúc đẩy tiến độ các công trình, dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh vào cuối tháng 3 vừa qua, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh cho rằng, năng lực bộ máy lãnh đạo, năng lực của người đứng đầu vận hành quá trình giải ngân nguồn vốn đóng vai trò hết sức quan trọng.

Cũng theo Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh, khi đi làm việc tại các huyện, địa phương nào cũng nêu khó khăn vì thiếu vốn. Thực tế, nguồn vốn không thiếu nhưng việc giải ngân nguồn vốn còn hạn chế. Nhấn mạnh vai trò của người đứng đầu, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh cho rằng, việc đánh giá năng lực hành động trong giải ngân vốn đầu tư công của các địa phương phải gắn với trách nhiệm của người đứng đầu địa phương.

“Người đứng đầu các địa phương phải chịu trách nhiệm trước lãnh đạo tỉnh. Không thể có câu chuyện ì ạch trong việc thực hiện giải ngân nguồn vốn đầu tư công” - Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh nhấn mạnh.

Cùng với gắn trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, Đồng Nai sẽ tăng cường xử lý đối với các nhà thầu xây dựng thiếu năng lực cũng như các cán bộ, công chức gây cản trở đến quá trình giải ngân nguồn vốn đầu tư công.

Cụ thể, UBND tỉnh sẽ rà soát lại và xử lý nghiêm những nhà thầu cố tình kéo dài dự án, sau đó lập danh sách những nhà thầu năng lực kém để không cho phép triển khai tiếp các dự án khác. Đồng thời, nếu tỉnh phát hiện các cán bộ, công nhân viên cố tình làm khó các chủ đầu tư, đơn vị thi công gây chậm tiến độ giải ngân sẽ bị xử lý. Các khó khăn, vướng mắc liên quan đến giải phóng mặt bằng sẽ được tỉnh phối hợp với từng địa phương để tháo gỡ kịp thời và Đồng Nai sẽ cố gắng rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ thủ tục để các dự án mới nhanh chóng khởi công, góp phần giải ngân nhanh nguồn vốn bố trí từng năm.