EVFTA bắt đầu có hiệu lực: Kỳ vọng vực dậy kinh tế Việt Nam giữa COVID-19

"EVFTA đi vào thực thi trong bối cảnh dịch bệnh và biến động thị trường phức tạp, khó lường, được kỳ vọng mang lại nhiều cơ hội to lớn, tạo động lực mới vực dậy xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế", Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng nói tại Diễn đàn trực tuyến thương mại và công nghiệp với đối tác liên minh châu Âu diễn ra tại TP.HCM ngày 31/7.

Theo ông Vượng, hiệp định sẽ giúp mở rộng hơn nữa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là các sản phẩm hai bên có thế mạnh như nông sản nhiệt đới, thủy sản, giày dép, dệt may, đồ gỗ... của Việt Nam và những mặt hàng ô tô, dược phẩm, hóa chất từ EU...

Trong khi đó, Phó đại sứ, Tham tán thương mại Đức - ông Weert Borner cho rằng: "Hiện hoạt động kinh doanh trên toàn thế giới đang bị ảnh hưởng nặng từ COVID-19, EVFTA sẽ thúc đẩy thương mại đầu tư, tạo cơ hội lâu dài, định hình mối quan hệ hai bên EU - Việt Nam trong 20-30 năm tới, tạo động lực lớn để doanh nghiệp châu Âu quyết định đầu tư vào môi trường vừa an toàn, phát triển nhanh như Việt Nam".

EVFTA có hiệu lực sau 10 năm đàm phán cũng đồng nghĩa EU - một thị trường khó tính với những chuẩn mực cao nhất trên thế giới - chính thức ghi nhận những nỗ lực cải cách, xây dựng thể chế kinh tế thị trường và phát triển bền vững của Việt Nam và quyết tâm tăng cường hợp tác với Việt Nam. Đây là dấu mốc quan trọng trong lịch sử kinh tế thương mại của đất nước.

EU là thị trường có dung lượng lớn với sự thống nhất trong đa dạng và nhiều dư địa tăng trưởng, đồng thời cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hoá giữa Việt Nam và EU mang tính bổ trợ thay vì đối đầu cạnh tranh. Việc thâm nhập thành công thị trường EU đồng nghĩa với việc Việt Nam có cơ hội mở rộng quan hệ hợp tác với cùng lúc 27 quốc gia thành viên, góp phần giải quyết bài toán đầu ra về mở rộng, đa dạng hóa thị trường, tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Ngay khi EVFTA có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU.

Sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đối với khoảng 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, EU cam kết dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Như vậy, có thể nói gần 100% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu sau một lộ trình ngắn. Tính đến nay, đây là mức cam kết cao nhất mà một đối tác dành cho ta trong các hiệp định FTA đã được ký kết. Lợi ích này đặc biệt có ý nghĩa khi EU liên tục là một trong hai thị trường xuất khẩu lớn nhất của ta hiện nay.

Đối với hàng xuất khẩu của EU, Việt Nam cam kết sẽ xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực với 48,5% số dòng thuế (chiếm 64,5% kim ngạch nhập khẩu). Tiếp đó, sau 7 năm, 91,8% số dòng thuế tương đương 97,1% kim ngạch xuất khẩu từ EU được Việt Nam xóa bỏ thuế nhập khẩu.

10 năm tiếp theo, mức xóa bỏ thuế quan là khoảng 98,3% số dòng thuế (chiếm 99,8% kim ngạch nhập khẩu). Đối với khoảng 1,7% số dòng thuế còn lại của EU, Việt Nam áp dụng lộ trình xóa bỏ thuế nhập khẩu dài hơn 10 năm hoặc áp dụng hạn ngạch thuế quan theo cam kết WTO.

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng hiệp định EVFTA được phê chuẩn mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập vào thị trường EU quy mô GDP tới 18.000 tỷ USD. “Những cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ có được từ hiệp định này chắc chắn sẽ làm tăng khả năng cạnh tranh về giá, mở rộng hơn thị trường xuất khẩu cho hàng Việt. Điều này có ý nghĩa khi hiện chỉ 42% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU được hưởng mức thuế 0% theo chương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP)”, ông Tuấn Anh nói.

Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội EVFTA đem lại, theo ông Tuấn Anh, doanh nghiệp Việt cần chủ động nghiên cứu thông tin, xây dựng kế hoạch kinh doanh trung và dài hạn. Mặt khác, để đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn động thực vật của EU, ngoài cải thiện công nghệ, chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp cũng cần nâng cao chất lượng nhân lực, trình độ quản lý.

Ngày 8/6, Quốc hội thông qua Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU với tỷ lệ tán thành gần 100%. Hiệp định EVFTA và EVIPA là các hiệp định thương mại tự do và bảo hộ đầu tư có mức độ cam kết sâu rộng, toàn diện.

Theo nghiên cứu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các hiệp định dự kiến thúc đẩy GDP của Việt Nam tăng 4,6% và xuất khẩu sang EU tăng 42,7% vào năm 2025.

Ủy ban châu Âu ước tính GDP của EU sẽ tăng 29,5 tỷ USD và xuất khẩu sang Việt Nam tăng 29% vào năm 2035.

Những mốc thời gian chính của EVFTA

Tháng 10/2010: Thủ tướng Chính phủ Việt Nam và Chủ tịch EU đồng ý khởi động đàm phán Hiệp định EVFTA.

Tháng 6/2012: Bộ trưởng Công Thương Việt Nam và Cao ủy Thương mại EU chính thức tuyên bố khởi động đàm phán Hiệp định EVFTA.

Tháng 12/2015: Kết thúc đàm phán và bắt đầu rà soát pháp lý để chuẩn bị cho việc ký kết Hiệp định.

Tháng 6/2017: Hoàn thành rà soát pháp lý ở cấp kỹ thuật

Tháng 9/2017: EU chính thức đề nghị Việt Nam tách riêng nội dung bảo hộ đầu tư và cơ chế giải quyết tranh chấp giữa Nhà nước với nhà đầu tư (ISDS) ra khỏi Hiệp định EVFTA thành một hiệp định riêng do phát sinh một số vấn đề mới liên quan đến thẩm quyền phê chuẩn các hiệp định thương mại tự do của EU hay từng nước thành viên. Theo đề xuất này, EVFTA sẽ được tách thành hai hiệp định riêng biệt, bao gồm:

- Hiệp định Thương mại tự do bao gồm toàn bộ nội dung EVFTA hiện nay nhưng phần đầu tư sẽ chỉ bao gồm tự do hóa đầu tư trực tiếp nước ngoài. Với Hiệp định này, EU có quyền phê chuẩn và đưa vào thực thi tạm thời.

- Hiệp định Bảo hộ đầu tư (Hiệp định IPA) bao gồm nội dung bảo hộ đầu tư và giải quyết tranh chấp đầu tư. Hiệp định IPA này phải được sự phê chuẩn của cả Nghị viện Châu Âu và của Nghị viện các nước thành viên thì mới có thể thực thi.

Tháng /2018: Việt Nam và EU chính thức thống nhất việc tách riêng EVFTA thành hai hiệp định gồm Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (IPA); chính thức kết thúc toàn bộ quá trình rà soát pháp lý Hiệp định EVFTA; và thống nhất toàn bộ các nội dung của Hiệp định IPA.

Tháng 8/2018: Hoàn tất rà soát pháp lý Hiệp định IPA.

Tháng 10/2018: Ủy ban châu Âu đã chính thức thông qua EVFTA và IPA.

Ngày 25/6/2019: Hội đồng châu Âu đã phê duyệt cho phép ký Hiệp định.

Ngày 30/6/2019: Việt Nam và EU chính thức ký kết EVFTA và IPA.

Ngày 21/1/2020: Ủy ban Thương mại Quốc tế Liên minh châu Âu thông qua khuyến nghị phê chuẩn EVFTA.

Ngày 30/3/2020: Hội đồng châu Âu thông qua Hiệp định EVFTA

Ngày 8/6/2020: Quốc hội Việt Nam phê chuẩn Hiệp định EVFTA và EVIPA.

Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020.