Công ty Thiên Bình và bài toán định giá trong mua sắm thiết bị giáo dục [Kỳ 2]

Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, hoạt động đấu thầu của Công ty Cổ phần Thiết bị Thiên Bình trong năm 2025 ghi nhận những con số đầy mâu thuẫn về tỷ lệ tiết kiệm ngân sách. Sự không đồng nhất trong chiến lược giá của nhà thầu này tại các địa phương khác nhau đang tạo ra nhiều dấu hỏi về tính minh bạch và hiệu quả trong mua sắm công.

Những gói thầu tiết kiệm "nhỏ giọt"

Tại thị trường Hà Nội, xu hướng trúng thầu sát giá dự toán thể hiện rõ nét. Điển hình là "Gói thầu số 04: Mua sắm thiết bị" do Phòng GD&ĐT huyện Đan Phượng làm chủ đầu tư. Giá gói thầu được phê duyệt là 5.177.106.000 đồng.

Kết quả lựa chọn nhà thầu ngày 11/04/2025 cho thấy, Công ty Thiên Bình trúng thầu với giá 5.164.929.000 đồng. Mức chênh lệch chỉ vỏn vẹn 12.177.000 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách tại gói thầu hơn 5,1 tỷ đồng này chỉ đạt mức "tượng trưng" là 0,23%. Theo thông tin phân tích ban đầu, tại gói thầu này, Công ty Thiên Bình là nhà thầu duy nhất đạt yêu cầu về kỹ thuật, cho thấy mức độ cạnh tranh bị hạn chế.

Xu hướng này tiếp tục lặp lại tại tỉnh Cao Bằng. Tại gói thầu "Mua sắm trang thiết bị cho Trường PTDTNT THCS huyện Bảo Lạc", giá gói thầu là 3.871.800.000 đồng. Ngày 09/06/2025, Công ty Thiên Bình được công bố trúng thầu với giá 3.824.250.800 đồng. Mức tiết kiệm đạt khoảng 47,5 triệu đồng, tương đương 1,22%.

Việc trúng thầu sát giá không phải là hiện tượng hiếm gặp. Tuy nhiên, khi đối chiếu với gói thầu mà doanh nghiệp này trúng tại Thừa Thiên Huế, sự chênh lệch trở nên khó hiểu.

Cú giảm giá "sốc" hơn 42% tại Thừa Thiên Huế

Trái ngược hoàn toàn với bức tranh tại Hà Nội và Cao Bằng, Công ty Thiên Bình lại có một màn trình diễn về giá đầy bất ngờ tại miền Trung.

Cụ thể, tại "Gói thầu số 3: Mua sắm trang thiết bị phục vụ đổi mới chương trình, sách giáo khoa năm 2025" do Phòng GD&ĐT Thị xã Hương Thủy làm chủ đầu tư. Giá gói thầu được phê duyệt là 5.531.008.000 đồng.

Kết quả lựa chọn nhà thầu được phê duyệt ngày 06/06/2025 cho thấy, Công ty Thiên Bình đã trúng thầu với giá chỉ 3.199.970.200 đồng.

Như vậy, nhà thầu này đã giảm giá tới 2.331.037.800 đồng, tương ứng tỷ lệ tiết kiệm lên tới 42,1%. Đây là một con số "kỷ lục" và hiếm gặp đối với các gói thầu mua sắm hàng hóa thông thường, nơi mà biên độ lợi nhuận và giá thành sản phẩm thường đã được định hình khá rõ trên thị trường.

Nghịch lý và những dấu hỏi lớn

Sự chênh lệch quá lớn về tỷ lệ tiết kiệm của cùng một nhà thầu, cung cấp các mặt hàng tương tự, tại các địa phương khác nhau trong cùng một năm tài chính đã tạo ra một nghịch lý lớn.

Nếu Công ty Thiên Bình có thể cung cấp thiết bị với giá thấp hơn dự toán tới 42% tại Huế mà vẫn đảm bảo chất lượng và có lợi nhuận, vậy tại sao tại các gói thầu ở Hà Nội hay Cao Bằng, họ lại chào giá sát trần?

Ngược lại, nếu mức giá tại Hà Nội và Cao Bằng là mức giá chuẩn phản ánh đúng giá trị thị trường, thì việc giảm giá sâu tại Huế đặt ra những nghi vấn về công tác quản lý dự án.

Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang phân tích: "Một gói thầu mua sắm hàng hóa mà nhà thầu giảm giá tới hơn 40% thì cần xem xét lại hai vấn đề cốt lõi. Thứ nhất, công tác lập và thẩm định giá gói thầu của chủ đầu tư có sát với thị trường hay không? Liệu có sự 'thổi giá' trong khâu lập dự toán? Thứ hai, nhà thầu trúng với giá thấp như vậy liệu có đảm bảo cung cấp thiết bị đúng cấu hình, chất lượng như yêu cầu, hay sẽ là những sản phẩm 'tương đương' nhưng chất lượng thấp hơn?"

Cũng theo chuyên gia này, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và Nghị định 214/2025/NĐ-CP đều nhấn mạnh trách nhiệm giải trình và đảm bảo hiệu quả kinh tế. Việc tiết kiệm cho ngân sách là đáng hoan nghênh, nhưng sự chênh lệch quá lớn về giá trúng thầu của cùng một nhà thầu ở các địa phương khác nhau cho thấy sự thiếu ổn định và minh bạch của thị trường thiết bị giáo dục, cũng như sự khác biệt trong công tác quản lý mua sắm công tại các đơn vị.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 3:] Dấu ấn "người quen" Tư vấn Tâm Việt trong các gói thầu của Thiên Bình