Chứng chỉ định giá xây dựng: cần thiết hay rào cản cạnh tranh?

Dù Gói thầu số 10 “Thi công xây dựng tuyến đường vành đai bao quanh Vườn Quốc gia Phú Quốc, giai đoạn 1” đã mở thầu với sự cạnh tranh gay gắt về giá, nhưng yêu cầu về “Chứng chỉ Định giá xây dựng” trong hồ sơ mời thầu đang gây tranh cãi: đó là tiêu chí cần thiết hay rào cản với nhà thầu?

Kiến nghị từ nhà thầu Phước Nguyên

Trước thời điểm đóng thầu (ngày 4/11/2025), Công ty TNHH Kỹ thuật Xây dựng Phước Nguyên đã gửi văn bản kiến nghị đến Chủ đầu tư – Vườn Quốc gia Phú Quốc (đơn vị thuộc cơ cấu hành chính tỉnh An Giang sau sáp nhập).

Doanh nghiệp cho rằng yêu cầu cán bộ phụ trách khối lượng, thanh quyết toán công trình phải có chứng chỉ hành nghề định giá hạng III trở lên là không cần thiết. Công việc thanh quyết toán chủ yếu gồm đo bóc khối lượng, lập hồ sơ nghiệm thu và thanh toán theo hợp đồng đơn giá cố định – không đòi hỏi năng lực thẩm định chi phí đầu tư như giai đoạn lập dự án.

Phước Nguyên nhấn mạnh điều kiện này có thể khiến nhiều nhà thầu khó tìm được nhân sự phù hợp, làm giảm tính cạnh tranh của gói thầu.

Chủ đầu tư bảo lưu quan điểm

Ngày 3/11/2025, Vườn Quốc gia Phú Quốc ban hành Công văn số 465/VQGPQ-TC&KHTC, trả lời kiến nghị và giữ nguyên yêu cầu trong E-HSMT.

Theo văn bản này, lập luận của Công ty TNHH Tư vấn ĐTXD Hiệp Thành Lợi và Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Xây dựng Trường Thịnh gồm ba điểm chính:

• Gói thầu có khối lượng lớn, nhiều đầu mục, thời gian thi công 270 ngày, đòi hỏi nhân sự có năng lực quản lý chi phí.
• Công tác thanh quyết toán liên quan trực tiếp đến quản lý chi phí và dự toán, nên cần người có chứng chỉ phù hợp.
• Tiêu chí này được cho là phù hợp với Điều 84, Nghị định 175/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Xây dựng.

Góc nhìn pháp lý: Ranh giới giữa “cần thiết” và “hạn chế”

Theo Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh):
“Nguyên tắc cao nhất của Luật Đấu thầu là bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Mọi tiêu chí khiến nhà thầu bị thu hẹp cơ hội tham gia đều có thể bị xem là hạn chế cạnh tranh.”

Ông Lập phân tích, chứng chỉ định giá xây dựng vốn dành cho nhân sự thực hiện quản lý chi phí đầu tư hoặc thẩm tra dự toán, trong khi cán bộ thanh quyết toán tại nhà thầu chủ yếu đối chiếu khối lượng thực tế và đơn giá hợp đồng.
“Việc yêu cầu chứng chỉ này có thể khiến E-HSMT bị đánh giá là cứng nhắc, thậm chí trái tinh thần của Luật Đấu thầu nếu không chứng minh được tính cần thiết thực tế,” ông nhấn mạnh.

Theo Điều 84 Nghị định 175/2024/NĐ-CP, cá nhân được cấp “Chứng chỉ hành nghề định giá xây dựng” khi đáp ứng điều kiện về trình độ, kinh nghiệm nghề nghiệp và hạng chứng chỉ (I/II/III). Chứng chỉ này được giao thực hiện các công việc thuộc quản lý chi phí đầu tư xây dựng, như lập, thẩm tra tổng mức đầu tư, đánh giá hiệu quả dự án.

Luật sư cũng lưu ý, nếu xảy ra khiếu nại hoặc tranh chấp, cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét liệu yêu cầu trên có thực sự nhằm bảo đảm chất lượng thi công hay có thể ảnh hưởng đến cơ hội cạnh tranh của nhà thầu.

Cuộc đua tại Gói thầu số 10 không chỉ gay gắt ở giá chào, mà còn đặt ra câu hỏi về việc áp dụng đồng thời Luật Xây dựng và Luật Đấu thầu. Giới nhà thầu hiện chờ kết quả đánh giá kỹ thuật, tài chính để xác định tác động thực tế của các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu.