Cần thẳng tay loại bỏ nhà thầu yếu kém

Dự án mở rộng đường Đồng Văn Cống (đoạn từ cầu Giồng Ông Tố đến nút giao thông Mỹ Thủy) tuy dài chỉ 2,8km nhưng là công trình trọng điểm góp phần giải tỏa kẹt xe cho đường vào cảng Cát Lái, TP.HCM?

So với các dự án khác, dự án này được đánh giá là rất thuận lợi bởi không phải giải tỏa mặt bằng, việc thi công được đánh giá cũng "dễ thở" hơn nhiều. Thế nhưng, thật kỳ lạ, đến nay dự án đã ngâm ba năm chưa xong, chậm tới 27 tháng so với hợp đồng.

Chuyện gì đã xảy ra? Xưa nay, việc chậm tiến độ thi công các dự án có nhiều nguyên nhân, trong đó khâu mà các đơn vị hay đổ cho nhất là giải phóng mặt bằng khó khăn.

Còn dự án mở rộng đường Đồng Văn Cống chậm, xin nói thẳng do hai nguyên nhân: năng lực nhà thầu quá yếu kém và năng lực điều hành của chủ đầu tư có vấn đề.

Nhà thầu yếu kém như vậy và đã tạm ngưng thi công từ tháng 6-2022, nhưng đến nay chưa có một chế tài nào được đưa ra đối với nhà thầu này.

Với những nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ như giải trình cũng bộc lộ rõ công tác chuẩn bị đầu tư không kỹ lưỡng và việc chọn nhà thầu cũng có hạn chế. Theo đó, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP đưa ra nguyên nhân do thời tiết mưa nhiều, nhà thầu phải thường xuyên dừng chờ trong thời gian thi công nền đường. Quá trình thi công thực tế, lớp đất dưới kết cấu nền đường có thay đổi biến thiên so với kết quả khảo sát địa chất, phải vừa thi công thăm dò và đề xuất, trình chấp thuận giải pháp điều chỉnh thiết kế để tiếp tục triển khai.

Thế thì việc khảo sát trước đó như thế nào để khi thi công lại xảy ra những thay đổi về mặt địa chất như vậy? Năng lực nhà thầu đã được thẩm định kỹ khi lựa chọn hay chưa? Còn nhớ cuối năm 2022, ngay trong chuyến thị sát đầu tiên trên cương vị bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, ông Nguyễn Văn Thắng đã yêu cầu loại bỏ hàng loạt nhà thầu vì thi công quá chậm.

Mạnh mẽ hơn, ông Thắng còn yêu cầu các ban quản lý dự án phải kiểm soát chặt chẽ chất lượng, tiến độ theo cam kết, xử lý nghiêm các nhà thầu vi phạm về chất lượng, tiến độ và xem xét không cho tham gia các gói thầu xây lắp dự án khác.

Đặt trong bối cảnh, TP.HCM đã và đang tập trung làm hàng loạt dự án hạ tầng, trong đó có các dự án giao thông trọng điểm quốc gia, cần phải thiết lập kỷ luật, kỷ cương, chế tài trong thực hiện cam kết hợp đồng xây dựng dự án đầu tư công. Với những nhà thầu vi phạm hợp đồng, không còn năng lực để tiếp tục thực hiện, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng, hiệu quả của gói thầu cần thẳng tay chế tài, loại ngay.

Khi chúng tôi đang viết bài này thì ngoài kia hàng chục dự án giao thông đang tạm ngưng nửa chừng do nhiều nguyên nhân, khiến cho sự lãng phí ngân sách đầu tư đang diễn ra từng ngày, từng giờ. Mới đây, TP phải có văn bản quy rõ trách nhiệm của Sở Xây dựng TP khi chậm phê duyệt thiết kế di dời hạ tầng kỹ thuật làm ảnh hưởng đến tiến độ hầm chui Nguyễn Văn Linh - Nguyễn Hữu Thọ và metro số 2.

TP.HCM đang xây dựng cơ chế thưởng phạt trong các công trình giao thông, điểm đặc biệt là buộc trách nhiệm cho người đứng đầu. Người dân kỳ vọng đây sẽ là sự chuyển động tích cực trong việc đầu tư, thi công các công trình để tránh chuyện "cha chung không ai khóc".