Bài toán vẫn chưa có lời giải

Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi phải nhập khẩu 60%; phân bón nhập khẩu tới 42%. Tình trạng được mùa, mất giá, ùn ứ nông sản xuất khẩu tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc xảy ra thường xuyên…

Những thông tin này được Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đề cập khi trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV vừa tổ chức vào tháng trước. Đó là những con số “biết nói”, thể hiện mức độ phụ thuộc của Việt Nam đối với nguồn nguyên, phụ liệu cho ngành sản xuất vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi. Sự phụ thuộc này kéo theo những vấn đề khác nảy sinh cho toàn bộ ngành sản xuất nông nghiệp, chẳng hạn như đứt gãy nguồn cung trong chuỗi cung ứng vật tư nông nghiệp.

Từ đầu năm 2021 đến nay, giá phân bón trên thị trường thế giới và trong nước liên tục tăng cao, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng đến cả sức cạnh tranh của nông sản và đời sống người nông dân, nhất là trong bối cảnh khó khăn do tác động của thiên tai, dịch bệnh kéo dài.

Để có thể phần nào giải quyết được những khó khăn, Chính phủ, ngành Nông nghiệp, ngành Công thương cũng đã đặt ra các giải pháp là phải đổi mới tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp từ khâu đầu tư, nghiên cứu chọn tạo giống đến quy hoạch xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp có quy mô lớn. Hỗ trợ tín dụng, miễn giảm các loại phí, thuế để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất vật tư nông nghiệp, phân bón, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sản phẩm nông nghiệp. Ngoài ra, tăng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp để phần nào hạn chế đà tăng giá của nguyên vật liệu...

Đặc biệt, một trong những biện pháp cần làm ngay theo Phó thủ tướng Lê Văn Thành là rà soát, đánh giá tổng thể nhu cầu về nguyên liệu, chế biến thức ăn gia súc, thức ăn chăn nuôi. Từ đó quy hoạch xây dựng các vùng sản xuất phục vụ ngành công nghiệp thức ăn chăn nuôi.

Bài toán tự chủ nguyên liệu, giảm phụ thuộc vào nguồn cung ứng nước ngoài để có thể giảm thiểu những tác động bất lợi từ thị trường đã được đặt ra từ vài năm nay. Trong một mức độ nào đó, đã có những nỗ lực, cố gắng nhưng vẫn chưa có đáp số thực sự thuyết phục.

Nông nghiệp là nền tảng để đảm bảo vấn đề an ninh lương thực của quốc gia. Khi quy mô của nền sản xuất nông nghiệp ngày càng gia tăng, sự tự chủ về nguồn nguyên liệu nếu có được sẽ rất quan trọng. Chính phủ đã xác định, Việt Nam không chỉ theo đuổi con số ngoại tệ thu về từ xuất khẩu mà còn phải đặc biệt chú trọng đến nội lực, giá trị gia tăng và lợi nhuận mang lại cho nông dân. Nói cách khác, phải thực sự tự chủ ở những khâu quan trọng nhất. Điều đó vừa tạo điều kiện để sắp xếp, quy hoạch nền nông nghiệp theo hướng chuyên môn hóa, vừa giúp cho nội lực của ngành mạnh lên, thích ứng được các biến động từ thế giới.