AI đang trở thành công nghệ giúp giáo dục nghề nghiệp đổi mới toàn diện

Ngày 6/11, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Viện Nghiên cứu Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức Hội thảo “Ứng dụng công cụ AI trong phát triển giáo dục nghề nghiệp” với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và khách mời.

AI mang đến đột phá trong tự động hóa quy trình giảng dạy

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA, nhấn mạnh, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số quốc gia, AI đang trở thành công nghệ nền tảng giúp giáo dục nghề nghiệp đổi mới toàn diện. Đây là bước đi quan trọng để Việt Nam hướng đến mô hình giáo dục nghề nghiệp thông minh, góp phần xây dựng lực lượng lao động kỹ năng cao, thích ứng với yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Trình bày tham luận tại hội thảo, ông Nguyễn Thành Hưng - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Quan hệ quốc tế (Văn phòng Chính phủ) cho rằng, AI đang mang đến bước đột phá trong tự động hóa quy trình giảng dạy, cá nhân hóa học tập và mô phỏng kỹ năng nghề. Với khả năng phân tích dữ liệu lớn, AI giúp người học được đào tạo theo năng lực, hỗ trợ giảng viên trong xây dựng nội dung, đánh giá kết quả, đồng thời tối ưu quản lý nhà trường.

Ông Nguyễn Thành Hưng cũng chỉ rõ các thách thức cần vượt qua như: Hạ tầng công nghệ còn hạn chế, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa; năng lực số của giảng viên chưa đồng đều; phương pháp đào tạo còn nặng lý thuyết; và nguy cơ phụ thuộc quá mức vào công cụ AI. Từ đó, ông đề xuất các giải pháp đồng bộ: Xây dựng chiến lược ứng dụng AI ở từng cơ sở giáo dục nghề nghiệp; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên về kỹ năng số; hợp tác với doanh nghiệp công nghệ; và ban hành khung đạo đức sử dụng AI trong giảng dạy.

AI- nền tảng chiến lược giúp giáo dục nghề nghiệp Việt Nam chuyển mình

Từ góc độ nghiên cứu chính sách, TS Nguyễn Thành Nghị - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Quản lý Khoa học và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, việc ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp không chỉ là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu để đáp ứng chiến lược phát triển nguồn nhân lực quốc gia. Hiện mới khoảng 30% cơ sở giáo dục nghề nghiệp có phòng lab đạt chuẩn số; năng lực số của đội ngũ giảng viên còn là điểm nghẽn.

Ông Nghị phân tích, Việt Nam đã có hành lang chính sách tương đối đầy đủ - từ Chiến lược quốc gia về AI đến 2030 đến Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp 2021-2030, tầm nhìn 2045 - song khoảng cách giữa chủ trương và thực thi vẫn lớn. Để chuyển đổi hiệu quả, Việt Nam cần hình thành hệ sinh thái AI trong giáo dục nghề nghiệp, đồng bộ từ thể chế, dữ liệu, hạ tầng mô phỏng đến năng lực giáo viên và hợp tác doanh nghiệp - nhà trường.

Từ thực tế triển khai, ThS Lê Việt Cường, Trường Cao đẳng Điện tử - Điện lạnh Hà Nội chia sẻ, nhiều trường nghề ở Việt Nam đã bước đầu ứng dụng AI trong giảng dạy và quản lý đào tạo. AI không chỉ giúp giảng viên tiết kiệm thời gian, mà còn cá nhân hóa việc học, cung cấp phản hồi tức thời, giúp học viên chủ động và sáng tạo hơn. Tuy vậy, tỷ lệ trường nghề ứng dụng thường xuyên còn thấp, dưới 10%, do thiếu nhân lực am hiểu công nghệ, hạ tầng chưa đồng bộ và lo ngại chi phí đầu tư.

Để khắc phục, ông đề xuất tăng cường đào tạo năng lực số cho giảng viên; phát triển học liệu mở về AI; thúc đẩy hợp tác ba bên “Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp”; đồng thời hình thành diễn đàn thường niên về AI trong giáo dục nghề nghiệp để kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng mô hình hiệu quả.

Các chuyên gia thống nhất rằng, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà là nền tảng chiến lược giúp giáo dục nghề nghiệp Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, từ mô hình đào tạo truyền thống sang mô hình đào tạo thông minh, số hóa và hội nhập quốc tế. Ngoài ra, các đại biểu đã đề xuất thành lập Diễn đàn thường niên về AI trong giáo dục nghề nghiệp Việt Nam, kết nối các trường, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ và nhà hoạch định chính sách để cùng triển khai các chương trình hợp tác, thí điểm và nhân rộng mô hình “Smart TVET Center” (Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp thông minh)tại các vùng kinh tế trọng điểm…