Vỡ cống tràn hồ thải quặng ở Lào Cai: 'Đây là sự cố môi trường nghiêm trọng'

 Chất độc ra môi trường thì không có cách gì thu hồi

Sáng 8/8, sự cố vỡ ống cống thoát nước xả tràn của hồ thải quặng đuôi (quặng đuôi là vật liệu được thải ra trong quá trình tuyển khoáng) Nhà máy tuyển đồng Tả Phời thuộc Công ty cổ phần đồng Tả Phời – Vinacomin (TP Lào Cai) khiến hàng trăm nhà dân, công sở ngập trong nước. Theo đơn vị mỏ, nguyên nhân do hệ thống máng thoát nước đập hồ thải quặng đuôi có đường kính 2.000mm xảy ra sự cố vỡ ống cống thoát nước xả tràn dẫn đến nước trong hồ theo hệ thống cống chảy xuống hạ lưu gây ngập úng một số khu vực.

Sáng 9/8, Công ty Cổ phần đồng Tả Phời đã huy động hơn 200 công nhân phối hợp với UBND xã Tả Phời khắc phục hậu quả sau sự cố vỡ cống thoát nước mặt hồ thải. Tổ chức thống kê thiệt hại của các tổ chức, gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng để bố trí kinh phí chi trả; rà soát các hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng nhằm kịp thời có giải pháp di chuyển đến nơi an toàn. Song song đó, tổ chức dọn dẹp, tổng vệ sinh, nhà cửa, tẩy uế, làm sạch môi trường để người dân sớm ổn định cuộc sống.

Công ty Cổ phần đồng Tả Phời phối hợp cùng với Sở Tài nguyên và Môi trường, tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường tổ chức lấy 6 mẫu nước tại 3 điểm vị trí (khu vực Trạm y tế xã Tả Phời, khu vực suối phời hợp lưu với suối Cóc; hồ sự cố) vào 2 thời điểm (buổi sáng và buổi chiều).

Đánh giá về sự cố này, ông Phạm Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam (SOS) cho rằng, nước bùn thải quặng của nhà máy đã qua quá trình hóa lý nên có thể chứa kim loại nặng, hóa chất, axit, phụ gia...

Theo ông Sơn, những chất này khi thoát ra môi trường sẽ không có cách nào thu hồi và xử lý triệt để. Chúng sẽ nhanh chóng ngấm vào đất, nguy cơ nhiễm vào nước ngầm, một phần hơi độc phát tán vào không khí. Vô hình trung toàn bộ khu vực đất bị ô nhiễm biến thành "bể chứa chất thải mở rộng không có lớp nền chống thấm.

GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đánh giá đây là một sự cố môi trường nghiêm trọng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân và hệ sinh thái. Bùn thải nhà máy sản xuất đồng chứa rất nhiều kim loại vô cùng độc hại, không được phép tràn ra môi trường. Nhưng giờ sự cố đã xảy ra rồi, phía Công ty Cổ phần đồng Tả Phời phải ngay lập tức dùng các thiết bị chuyên dụng, máy móc, thu gom được bao nhiêu tốt bấy nhiêu, đưa chất thải trở lại bể chứa.

"Để làm tốt điều này, Công ty Cổ phần đồng Tả Phời phải tạm dừng các hoạt động sản xuất để tập trung nguồn lực khắc phục sự cố. Thu gom được càng nhiều càng tốt. Cùng với đó là phải có các phương án khắc phục, đền bù cho người dân bị ảnh hưởng. Khuyến cáo người dân không được sử dụng nước tưới cây, nước ăn uống sinh hoạt... bởi khi chất thải tràn xuống thì nguồn nước bị ảnh hưởng đầu tiên. Công ty gây ra sự cố phải tạm thời cung cấp cho người dân nguồn nước sạch để sử dụng", GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh nói.

Việc thu gom xử lý môi trường đối với sự cố tương tự rất phức tạp và cần nhiều thời gian. Những tác động của chất độc đến môi trường và con người còn kéo dài, do vậy cơ quan chức năng phải liên tục giám sát, nỗ lực các biện pháp thì mới mong giảm nhẹ hậu quả của sự cố.

Tác động lâu dài đến sức khỏe và môi trường

Về giải pháp khắc phục, chỉ có cách là đưa toàn bộ số đất ô nhiễm vào một khu vực riêng để xử lý. Nhưng theo các chuyên gia, việc múc bỏ hàng triệu mét khối đất ô nhiễm đem đi xử lý khó khả thi. Chất thải tác động lâu dài đến môi trường đất và nước, do vậy chính quyền địa phương cần phải quan trắc, đánh giá mức độ ô nhiễm để có phương pháp xử lý phù hợp.

TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đánh giá, đây là sự cố môi trường nghiêm trọng vì bùn đuôi quặng phải được quản lý nghiêm ngặt, không được để tràn ra môi trường. Do đó, cần phải triển khai các biện pháp ứng phó môi trường khẩn cấp như khoanh vùng, quan trắc chất lượng đất, nước để xử lý.

"Bùn và nước thải nhà máy tuyển quặng đồng tràn ra môi trường là rất nguy hại. Bởi nước bùn thải quặng của nhà máy tuyển đồng đã qua quá trình hóa lý, nó chứa khá nhiều các loại hợp chất kim loại, phụ gia hóa học, nếu tràn ra môi trường không kiểm soát, nó sẽ gây nhiễm độc cho đất và nguồn nước, gây hệ lụy ô nhiễm nghiêm trọng", TS Hoàng Dương Tùng nói.

Hiện nay, UBND tỉnh Lào Cai đang tiếp tục chỉ đạo các lực lượng chức năng tiến hành xử lý ngăn chặn dòng chảy bùn thải, đảm bảo an toàn cho người dân. Đồng thời lấy mẫu, quan trắc nước thải để có cảnh báo cho các tổ chức/cá nhân; hộ gia đình sử dụng nước suối Phời, suối Cóc, suối Ngòi Đường cho các mục đích tưới tiêu, thủy lợi. UBND tỉnh Lào Cai cũng yêu cầu các sở/ngành có liên quan; chính quyền địa phương đánh giá nguy cơ ô nhiễm môi trường đề xuất các giải pháp để xử lý an toàn.