Đây là đề xuất vừa được Bộ Tư pháp đưa ra trong dự thảo nghị quyết của Chính phủ quy định xử lý khó khăn, vướng mắc về đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

Bộ Tư pháp đánh giá, hoạt động đấu giá đất thời gian qua bộc lộ nhiều hạn chế như tình trạng người tham gia đấu giá đất trả giá cao bất thường, có dấu hiệu cấu kết thao túng giá, lợi dụng đấu giá đất để trục lợi rồi "bỏ cọc", ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản.

Theo quy định hiện hành, ở một số trường hợp, giá khởi điểm thấp kéo theo mức tiền đặt trước thấp nên còn tình trạng tham gia đấu giá nhằm mục đích trục lợi, thậm chí bỏ cọc.

Cùng với đó, trường hợp đấu giá đất cho cá nhân thì pháp luật chưa có các chế tài cấm tham gia đấu giá với người trúng rồi bỏ cọc.

Để khắc phục, Bộ Tư pháp đề xuất bổ sung cơ chế xử lý hành vi bỏ cọc trong đấu giá đất.

Cụ thể, Bộ Tư pháp đề xuất người bỏ cọc đấu giá đất phải bồi thường toàn bộ các thiệt hại phát sinh từ việc tổ chức cuộc đấu giá (giá dịch vụ đấu giá, chi phí tổ chức đấu giá) do phải hủy kết quả đấu giá quyền sử dụng đất.

Người bỏ cọc còn bị cấm tham gia các phiên đấu giá trong một thời hạn nhất định. Nếu trúng đấu giá mà không nộp tiền thì cấm từ 2 đến 5 năm, trúng đấu giá nhưng nộp tiền không đầy đủ thì cấm từ 6 tháng đến 3 năm.

Cơ quan có thẩm quyền phê duyệt kết quả trúng đấu giá đất là cơ quan quyết định việc cấm tham gia đấu giá với các cá nhân vi phạm. Quyết định cấm tham gia đấu giá sẽ được ban hành trong thời gian 10 ngày kể từ ngày ban hành quyết định hủy kết quả đấu giá đất.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng nâng mức tiền đặt cọc của cá nhân tham gia đấu giá đất lên tối thiểu 20%, tối đa 50%.

Theo quy định hiện hành, mức tiền đặt trước khi đấu giá tối thiểu 5% nếu giao đất ở cho cá nhân và 10% nếu là dự án đầu tư, tối đa 20%.

Theo Bộ Tư pháp, đây là giải pháp giúp ngăn chặn tình trạng lợi dụng hoạt động đấu giá để trục lợi rồi sau đó bỏ cọc.

Nếu được thông qua, nghị quyết này sẽ có hiệu lực từ ngày ban hành đến hết ngày 28/2/2027.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng đề xuất nâng mức đặt cọc đối với cá nhân tham gia đấu giá đất, đồng thời áp dụng lệnh cấm tham gia đấu giá đất có thời hạn đến 5 năm với các cá nhân bỏ cọc, không nộp tiền đất sau khi trúng đấu giá là cần thiết để ngăn chặn tình trạng nâng giá, thổi giá đất, sau đó bỏ cọc tràn lan trong hoạt động đấu giá đất thời gian qua.

Hoạt động đấu giá đất nóng lên từ tháng 8/2024 đến giữa năm nay tại vùng ven Hà Nội, sau đó lan sang một số tỉnh. Hoạt động đấu giá đất quy mô nhỏ từ vài chục lô đến hơn 100 lô đất tại nhiều xã của Hà Nội đã bị "cò" đất lợi dụng để làm giá, đẩy giá đất các khu vực gần vị trí đấu giá.