TP.Hồ Chí Minh: Người dân mòn mỏi chờ di dời, cải tạo rạch Xuyên Tâm

Ô nhiễm nghiêm trọng

Trong căn nhà nhỏ mái lợp tôn, sàn nhà và vách được dựng bằng ván, tại hẻm 27, phường 15, quận Bình Thạnh, là nơi trú ngụ của 6 thành viên trong gia đình chị Kim Hiền (27 tuổi).

Theo chị Hiền, ba mẹ chị đã sống ở rạch Xuyên Tâm 40 năm. Chị nghe ba mẹ chị kể, trước kia con rạch nước rất trong và sạch sẽ, nhưng càng lúc càng đông người đến ở, cứ thế rác mỗi ngày một nhiều và nước chuyển thành đen lúc nào không hay.

Phía trên con rạch là không gian sinh hoạt của cả gia đình chị Hiền, còn bên dưới là rác thải, nước đen kịt, bốc mùi hôi thối. Với chị Hiền, căn nhà chị đang ở đã gắn bó với chị từ khi mới lọt lòng nên “ở riết cũng thành quen”. Nhưng điều trăn trở nhất của chị lúc này là 2 đứa con nhỏ của chị phải sống trong môi trường ô nhiễm. Làm sao để chúng có môi trường sống tốt hơn là điều mà chị lo nghĩ hằng đêm.

Trong ký ức của chị Hiền, thông tin di dời để cải tạo rạch Xuyên Tâm đã có từ khi chị còn nhỏ nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện.

“Em nghe giải tỏa khu này từ khi em còn nhỏ xíu mà kéo dài tới bây giờ. Đến nay, con em đã vào tiểu học luôn nhưng vẫn chưa thấy động tĩnh gì. Giờ chỉ nghe nói thôi thì chưa thể tin tưởng được vì đã nhiều lần quá rồi, khi nào có cụ thể, trao đổi trực tiếp mới có thể là di dời thật” - chị Hiền, bộc bạch.

Cách nhà chị Hiền vài chục mét, bà Nguyễn Ngọc Nga (70 tuổi), đang trầm ngâm nhìn vào nắp cống trước nhà bị thủng lỗ. “Các cô thấy không, dưới kia thì đầy rác, hôi thối, còn trên bờ thì rác cũng bỏ đầy xuống nắp cống bị thủng” - bà Nga chỉ tay vào nắp cống nói.

Bà Nga chia sẻ, rác dưới rạch không chỉ của người dân sinh sống ở ven rạch Xuyên Tâm mà còn từ nơi khác trôi đến. Bà mong 1 ngày, con rạch được nạo vét sạch sẽ, người dân không còn sống trong cảnh mùi hôi sộc thẳng vào mũi, nhưng cứ hy vọng rồi lại thất vọng.

“Vừa rồi thấy gửi giấy là giải tỏa vào cuối năm nay, nhưng năm nào cũng bảo cuối năm, rồi cuối năm này qua năm khác mà không thấy giải tỏa. Nếu giải tỏa thì phải giải quyết thỏa đáng cho người dân ở đây mới được” - bà Nga nói.

Tập trung giải quyết rạch Xuyên Tâm

Cách đây 20 năm, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm đã được thai nghén, nhiều phương án thực hiện đã được đề ra. Nhưng 2 thập kỷ trôi qua, rạch vẫn ô nhiễm, còn hàng nghìn hộ dân sống dọc 2 bên con rạch dài hơn 8km này vẫn sống trong cảnh nhà xiêu vẹo.

Mới đây, UBND TP đã có chủ trương thành lập tổ công tác nghiên cứu, chuẩn bị thực hiện dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm, giao Sở Xây dựng chủ trì làm việc với các sở ngành, các quận liên quan, lập báo cáo tiền khả thi dự án, làm việc với các đơn vị liên quan và chuyên gia nghiên cứu, đề xuất phương thức đầu tư khả thi, nguồn vốn để sớm triển khai dự án.

Chủ tịch UBND TPHCM - ông Phan Văn Mãi - yêu cầu Sở Xây dựng phải sớm hoàn thiện hết các quy trình về triển khai nhà ở tại TP liên quan đến nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, nhà ven kênh rạch... đặc biệt là đề xuất cải tạo rạch Xuyên Tâm.

Theo ông Mãi, điểm đặc biệt của dự án này là kết hợp cải tạo vệ sinh môi trường gắn với chỉnh trang đô thị, xây dựng giao thông, công viên, đồng thời, gắn với chương trình di dời nhà trên kênh rạch, ổn định nhà ở cho người dân. Chính vì thế, cần có cơ chế chính sách đặc biệt cho dự án này.

“Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm sau khi hoàn thành sẽ là mô hình để TP giải quyết vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp và thiếu an toàn vệ sinh môi trường” - ông Phan Văn Mãi khẳng định.

Việc cải tạo rạch Xuyên Tâm qua địa bàn 2 quận Bình Thạnh, Gò Vấp là vấn đề cấp bách mà TP không thể trì hoãn. Dự án không chỉ giải quyết vấn đề nhà ở, môi trường mà còn giải quyết vấn đề mỹ quan đô thị ở khu vực nằm cạnh trung tâm TP.

Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm được phê duyệt năm 2002, di dời nhà ở ven và trên kênh rạch, cải thiện cuộc sống của hơn 2.000 hộ dân với vốn đầu tư khoảng 123 tỉ đồng, nhưng suốt thời gian dài, dự án liên tục gặp khó khăn chủ yếu do hạn chế về ngân sách.

Đến năm 2020, Luật Đầu tư công không còn hình thức đầu tư BT nên thành phố đã chuyển sang hình thức đầu tư công nhưng nguồn vốn đầu tư trung hạn của thành phố không đủ để bố trí.

Đến năm 2021, TPHCM đã kiến nghị Trung ương hỗ trợ 21.734 tỉ đồng làm 6 dự án trọng điểm, trong đó có 9.353 tỉ đồng cho dự án nạo vét rạch Xuyên Tâm.

Sau 20 năm kể từ khi được phê duyệt, đến nay dự án vẫn ở giai đoạn khởi động.