Quy hoạch các vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An: Vẫn còn bất hợp lý

Việc chậm trễ này là do đề án có những bất cập về quy hoạch như: các vùng sắp xếp nuôi mới không phù hợp cho việc neo đậu bè; chưa đủ điều kiện về cơ sở hạ tầng… gây khó khăn cho người dân trong sinh hoạt khiến người nuôi cá bè không mặn mà tham gia.

* Quy hoạch chưa phù hợp

Đề án Quản lý, sắp xếp, ổn định vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An được triển khai nhằm mục đích định hướng quy hoạch phát triển nghề nuôi thủy sản, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ vùng sản xuất. Qua đó, tận dụng được tiềm năng và sử dụng hiệu quả mặt nước hồ Trị An nhằm tạo kinh kế và tăng thu nhập cho người dân. Việc quy hoạch, sắp xếp lại vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An còn là giải pháp thiết thực, lâu dài để giải quyết tình trạng cá chết hàng loạt suốt thời gian qua. Đồng thời mở ra cơ hội mới cho người dân nuôi cá bè sẽ được cấp phép, danh chính ngôn thuận sử dụng mặt nước nuôi cá trên lòng hồ, đảm bảo ổn định cuộc sống.

Dự án sắp xếp lại vùng nuôi cá lồng bè, di dời, giải tỏa số bè và lồng nuôi cá dôi dư trên hồ Trị An dự kiến sẽ chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 là đánh giá chất lượng môi trường và hiện trạng nghề nuôi cá lồng bè thực hiện trong 12 tháng kể từ ngày ký quyết định phê duyệt đề cương. Giai đoạn 2 từ năm 2023-2025 sẽ thực hiện các nội dung: cắm mốc vùng nuôi, cấp mã số bè và cấp phép hoạt động. Tổ chức tuyên truyền, vận động các hộ nuôi thủy sản chấp hành sắp xếp, di dời và giải tỏa lồng bè. Thực hiện sắp xếp, di dời và giải tỏa bè lồng dôi dư theo các phương án đã đề xuất của giai đoạn 1.

Tuy nhiên, việc thực hiện phần thứ nhất của đề án là di dời bè đến điểm nuôi mới theo quy hoạch gặp rất nhiều khó khăn. Theo Đề án Quản lý, sắp xếp, ổn định vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An, sẽ có 8 vùng nuôi được quy hoạch để phục vụ việc sắp xếp, di dời 618 bè và 1.236 lồng nuôi thủy sản. Tuy nhiên, trong thực tế tính đến tháng 6-2021, số hộ nuôi trên hồ Trị An là 595 hộ với 634 bè và 3.022 lồng nuôi thủy sản (vượt xa mức đề nghị của dự án). Trong đó, tập trung đông nhất trên địa bàn H.Định Quán với 383 hộ với 400 bè, 2.100 lồng nuôi.

Ông Bùi Thanh Vũ, chủ bè cá nuôi trên sông La Ngà thuộc xã Phú Ngọc (H.Định Quán) chia sẻ, lý do nhiều hộ nuôi chưa di dời vào các vùng nuôi mới theo quy hoạch là một số vùng nằm trong khu vực nước lớn, khi mưa gió lớn, hệ thống bè có nguy cơ bị đánh sập không chỉ thiệt hại về tài sản mà có thể nguy hiểm đến tính mạng. Mặt khác, các vùng nuôi theo quy hoạch mới chưa được đầu tư bến cá gây khó khăn trong quá trình vận chuyển cá thương phẩm của các hộ nuôi; điều kiện sinh hoạt gặp nhiều khó khăn do cách xa đường, chợ, trường học…

Theo Phó chủ tịch UBND H.Định Quán Ngô Tấn Tài, từ năm 2020, địa phương đã tập trung vào công tác tuyên truyền, vận động đối với các hộ thực hiện di dời ra các vùng nuôi để đảm bảo phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các hộ nuôi cá bè chưa quan tâm thực hiện. Những khó khăn chủ yếu như: Hồ Trị An có cao trình mức nước chênh lệch khá lớn, do đó vị trí neo đậu không thể cố định mà phải di chuyển theo biến động của cao trình mực nước. Vị trí đặt lồng, bè nằm trong vùng sắp xếp nuôi theo quy hoạch khi cao trình mức nước cao, nếu bè cá không di chuyển sẽ ảnh hưởng đến sinh hoạt và rủi ro cao về tài sản người nuôi do sóng, gió.

Có vùng nuôi sau 2 năm sắp xếp bè nuôi có nguy cơ cao và vẫn xảy ra tình trạng cá chết khi có mưa bão kết hợp với mực nước lòng hồ xuống thấp. Một số vùng sắp xếp nuôi vẫn chưa bảo đảm quy định về đường thủy nội địa phía Nam do chồng lấn luồng tuyến giao thông trên lòng hồ. Các vùng sắp xếp nuôi mới chưa đủ điều kiện về cơ sở hạ tầng, chưa có bến bãi vận chuyển hàng hóa, nhu yếu phẩm gây khó khăn cho người nuôi trong sinh hoạt, di chuyển và tăng chi phí sản xuất khi vào vùng sắp xếp nuôi. Số lượng lồng, bè phải giải tỏa khá lớn cũng gây khó khăn trong thực tế triển khai.

* Sẽ điều chỉnh cho phù hợp

Trao đổi về những bất cập của Đề án Quản lý, sắp xếp, ổn định vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Đồng Nai Châu Thanh An cho biết, với nhiệm vụ được giao thẩm định đề cương đề án trên, Sở NN-PTNT đã tổ chức họp thẩm định đề án và dự toán kinh phí. Trên cơ sở góp ý của các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan, Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai đã tiếp thu, chỉnh sửa và hoàn chỉnh đề cương và dự toán kinh phí dự án sắp xếp lại vùng nuôi cá lồng bè, di dời, giải tỏa số bè và lồng nuôi cá dôi dư trên hồ Trị An.

Căn cứ hồ sơ của Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai đã chỉnh sửa, Sở NN-PTNT đã có tờ trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt đề cương và dự toán kinh phí thực hiện dự án sắp xếp lại vùng nuôi cá lồng bè, di dời và giải tỏa lồng bè dôi dư trên hồ Trị An.

Dự án sẽ thực hiện lại việc khảo sát các vùng quy hoạch nuôi. Phạm vi khảo sát với số lượng hộ điều tra khoảng 200 hộ gồm 100 hộ khu vực nuôi cá lồng bè thuộc địa bàn các xã Phú Ngọc, La Ngà (H.Định Quán), là những khu vực có mật độ nuôi cao và đã xảy ra các vấn đề về môi trường cần được khảo sát chi tiết.

Ngoài ra, việc khảo sát sẽ chọn 100 mẫu đại diện các hộ nuôi tại xã Thanh Sơn, Ngọc Định (H.Định Quán); xã Mã Đà, Suối Tượng, TT.Vĩnh An (H.Vĩnh Cửu). Trong đó vẫn giữ mục tiêu chung nhằm bố trí, sắp xếp lại vùng nuôi cá bè trên hồ Trị An, đảm bảo ổn định hoạt động nuôi, an toàn giảm rủi ro về môi trường và đạt hiệu quả kinh tế, hướng đến mục tiêu nuôi thủy sản bền vững trên lòng hồ Trị An. Tuy nhiên, mục tiêu cụ thể là để đánh giá lại điều kiện môi trường nước tại các vùng nuôi cá lồng bè tập trung, làm cơ sở cho tái sắp xếp vùng nuôi cá lồng bè. Từ đó, đề xuất phương án tái sắp xếp vùng nuôi cá lồng bè, trên cơ sở kết quả đánh giá lại điều kiện môi trường và kinh tế - xã hội nông hộ, để giải quyết những vướng mắc trong thực tiễn về tình trạng cá nuôi chết ở những thời điểm giao mùa, đồng thời đảm bảo phù hợp những quy định của ngành giao thông thủy.

Ngoài ra, dự án sẽ thiết lập cơ sở dữ liệu bản đồ số GIS, mô tả hiện trạng lồng bè tại vùng nuôi và bản đồ định vị lồng bè theo phương án tái sắp xếp; xây dựng sổ tay hướng dẫn kỹ thuật nuôi cá lồng bè phù hợp với điều kiện địa phương; xây dựng phương án hỗ trợ, di dời, giải tỏa và an sinh xã hội cho hộ nuôi, bao gồm định mức hỗ trợ để di dời và giải tỏa các lồng bè dôi dư và các đề xuất hỗ trợ an sinh xã hội cho hộ nuôi...