Mùa Nghinh Ông Thắng Tam

Ngày 16-8 âm lịch, ngày lễ chính của Lễ Nghinh Ông Thắng Tam, khi bình minh chưa ló dạng, dọc bờ Bãi Trước đã thấy từng tốp trai tráng, phụ nữ, cụ già tập hợp, áo dài khăn đóng chỉnh tề, cờ ngũ sắc tung bay theo gió sớm. Các bậc cao niên, những người được cộng đồng kính trọng, lên ghe lễ dẫn đầu, mang theo bài vị, hương án, mâm lễ. Tiếp đến là hàng chục ghe thuyền nhỏ nối đuôi nhau, hoa tươi, dây rập rờn, cờ đỏ sao vàng và ngũ sắc rực rỡ như một dải lụa kéo dài giữa sóng nước.

Đúng lúc tiếng trống chiêng nổi lên rộn rã, đoàn thuyền xuất phát từ Bãi Trước hướng ra vùng Bãi Sau. Bài vị “Cá Ông” được sắp đặt trang nghiêm trên ghe lễ chính, chở theo ước nguyện bình an, mùa biển thuận lợi cho ngư dân. Lãnh đạo địa phương và ngư dân trên ghe lễ thắp hương, khấn vái. Khi nghi thức nghinh Ông hoàn tất, đoàn quay về bờ, tập kết tại công viên Bãi Trước.

Theo truyền thuyết của ngư dân, mỗi khi ra biển, lỡ gặp giông tố, nguy cơ cận kề, thì cá Ông sẽ xuất hiện dẫn đường, giúp con thuyền tránh bão vào bờ. Kể từ đó, ngư dân tin rằng cá Ông luôn theo dõi và che chở cho họ. Lễ hội Nghinh Ông là dịp để người dân bày tỏ đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, không chỉ đối với cá Ông mà cả với tiền nhân, với những người đã ngã xuống vì biển. Nghi lễ tưởng nhớ anh hùng liệt sĩ, thờ cúng các bậc tiền hiền hòa vào mạch cảm xúc trang nghiêm, nhắc nhở thế hệ hôm nay tiếp bước truyền thống sống gắn với thiên nhiên và cộng đồng.

Sau nghi lễ trang nghiêm là phần hội đa sắc màu. Những hoạt động quen thuộc nhưng luôn hấp dẫn: múa lân - sư - rồng, diễn tuồng, hát bội, hát bả trạo vang vọng, trò chơi dân gian (như đan lưới, gánh cá, kéo co, đua thuyền, bơi biển). Những năm gần đây, tại lễ hội còn có thêm các hoạt động liên quan đến biển, như giải bơi mở rộng, các môn thi đấu trên cát, triển lãm nghề biển, ẩm thực biển… thu hút rất đông người tham gia, góp phần quan trọng phát triển du lịch văn hóa ở địa phương.

Trong dòng chảy hội nhập, nhiều lễ hội truyền thống có nguy cơ phai nhạt, nhưng lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam vẫn giữ nguyên sức sống, nhờ sự đồng lòng gìn giữ của cộng đồng ngư dân và sự quan tâm của chính quyền. Năm 2023, lễ hội này đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, góp phần quảng bá, giới thiệu nét đẹp văn hóa của địa phương, thu hút khách du lịch trong nước và nước ngoài tham gia, tạo tiềm năng phát triển du lịch bền vững của TPHCM.

Giữa rợp cờ hoa và tiếng trống hội rộn rã, những gương mặt trẻ, thế hệ kế tiếp của ngư dân miền biển đang tiếp bước cha ông, gìn giữ hồn lễ xưa trong từng nghi thức Nghinh Ông. Họ trở thành những người kể chuyện biển, lặng lẽ nối tiếp niềm tin và lòng tri ân của bao thế hệ ngư dân.