Loay hoay giải bài toán rác thải sinh hoạt - Bài 2: Đơn vị thu gom rác thiếu nguồn lực

Giải thích về những tồn tại nêu trên, một số đơn vị làm công tác vận chuyển, thu gom, xử lý rác cho rằng, phí thu gom nhiều năm không tăng trong khi giá xăng dầu, nhân công tăng cao, dẫn đến tình trạng phí thu không đủ đầu tư phương tiện đạt chuẩn, thậm chí càng làm càng lỗ...

Nhiều phương tiện thu gom, vận chuyển rác không đạt chuẩn

Thông tư 02/2022/TT-BTNMT (có hiệu lực ngày 10-1-2022) quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Theo đó những phương tiện cơ giới vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt phải đáp ứng các yêu cầu về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định.

Cụ thể, phải dùng xe chuyên dụng, xe cuốn ép chất thải rắn sinh hoạt phải có thiết bị lưu chứa nước rỉ rác; phải bảo đảm không rơi vãi chất thải, rò rỉ nước rỉ rác, phát tán mùi trong quá trình vận chuyển; phải vệ sinh, phun xịt khử mùi trước khi ra khỏi khu vực trạm trung chuyển, cơ sở xử lý và sau khi hoàn thành thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.

Song thực tế, tại hội nghị tiếp xúc cử tri chuyên đề về thực hiện phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt do HĐND tỉnh tổ chức cuối tháng 4-2022 tại TP.Long Khánh, nhiều cử tri phản ảnh tình trạng đơn vị thu gom sử dụng phương tiện vận chuyển rác không đạt chuẩn, thậm chí dùng xe máy cày, máy kéo, xe tự chế để thu gom, chứa rác dẫn đến tình trạng rác thải rơi vãi bừa bãi, nước rỉ rác chảy ra môi rường trong quá trình thu gom, vận chuyển.

Cử tri Đinh Thị Hường (ngụ xã Phú Điền, H.Tân Phú) cho biết, hiện nay nhiều con hẻm nhỏ trong khu vực bà sinh sống, đơn vị thu gom không trang bị thùng chứa rác nên người dân để rác thành đống. Do xe lấy rác không vào được nên nhân viên vệ sinh phải bưng, bê, kéo lê những bịch rác ra đường lớn để cho lên xe. Việc này không chỉ khiến chất thải rơi vãi khắp nơi mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe nhân viên thu gom rác khi phải tiếp xúc trực tiếp với nguồn ô nhiễm.

Cử tri Nguyễn Văn Tú (ngụ TP.Long Khánh) phản ảnh, tại nơi ông ở, đơn vị chỉ thu gom rác 2 lần mỗi tuần vào thứ tư và thứ sáu. Thời gian thu gom từ thứ sáu tuần này đến tận thứ tư tuần sau là 5 ngày, quá lâu khiến rác bị dồn ứ, chất thành những đống lớn trên đường rất bừa bãi và hôi hám.

Ngay tại TP.Biên Hòa, không ít cử tri cũng phàn nàn về tình trạng thu gom, vận chuyển rác không đúng quy định. Cử tri Trần Thị Mãi (ngụ KP6, P.Trung Dũng) cho biết, nhà bà ở đầu đường Trần Công An, bắt đầu từ 14 giờ hằng ngày, những chiếc ba gác chở rác từ các nơi về tập kết tại đoạn đường Nguyễn Ái Quốc (gần tượng đài A42) để chuyển lên xe ép rác.

Điều đáng nói là khi sang rác, các xe ba gác này phải đổ rác xuống lòng đường, rồi nhân viên vệ sinh lại dùng xẻng hốt lên xe ép rác. Vì thế, mỗi khi sang tiếp rác, rác vương vãi cả một đoạn đường và nước rỉ rác chảy tràn lan, ai đi qua cũng phải bịt mũi. Mùi hôi này kéo dài mãi đến tận đêm khiến nhiều gia đình phải đóng cửa dù trời rất nóng.

Thời gian qua, tỉnh duy trì chính sách vốn vay ưu đãi cho các cơ sở thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt để nâng cấp phương tiện, trang thiết bị. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều xe chở rác chưa đảm bảo điều kiện về môi trường. Hiện Sở TN-MT đang tổng rà soát hạ tầng kỹ thuật phục vụ quá trình thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại các địa phương, nhằm xem xét, tạo điều kiện cho các đơn vị chuyển đổi hoàn toàn sang phương tiện chuyên dụng, đồng thời tổ chức lại việc thu gom rác trong khu dân cư.

Tại hội nghị tiếp xúc cử tri chuyên đề về thực hiện việc phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải sinh hoạt do HĐND tỉnh tổ chức tại TP.Long Khánh mới đây, Giám đốc Sở TN-MT Đặng Minh Đức cho biết, nhằm đưa hoạt động thu gom, vận chuyển rác theo đúng quy định, thời gian tới ngành sẽ xem xét bổ sung quy định đối với những đơn vị hoạt động kinh doanh thu gom khi trúng thầu phải cam kết có đủ phương tiện thu gom, vận chuyển đạt chuẩn. Nếu đơn vị nào không đủ điều kiện sẽ không được tham gia đấu thầu và nhận thầu thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.

Phí thu gom thấp, càng làm... càng lỗ

Thông tin từ Chi cục Bảo vệ môi trường Đồng Nai, hiện nay, các địa phương đang thực hiện mức thu phí thu gom rác thải tại các hộ gia đình theo đơn giá từ văn bản số 8907/UBND-KTNS ngày 30-7-2020 của UBND tỉnh, về việc xây dựng và thực hiện đơn giá thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt từ các hộ dân, cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh. Các mức phí cụ thể: 6 ngàn đồng/tháng đối với cá nhân và từ 28-30 ngàn đồng/tháng đối với hộ gia đình.

Tuy nhiên, theo các đơn vị kinh doanh hoạt động thu gom rác, mức phí này đã nhiều năm không thay đổi trong khi giá cả các mặt hàng đều tăng, đặc biệt là xăng dầu tăng gấp 3 lần so với thời điểm đơn giá được ban hành.

Bà Nguyễn Thị Hộ, Trưởng ban Công tác môi trường ấp Quảng Phát (xã Quảng Tiến, H.Trảng Bom) cho biết, mức thu này đối với các hộ gia đình sinh hoạt thông thường là tương đối. Song, với các hộ sản xuất, kinh doanh dịch vụ, phòng trọ cho thuê mỗi ngày thải ra lượng rác bằng lượng thải của 3-4 hộ nhưng lại chỉ trả phí như 1 hộ là không thể chấp nhận. Chưa kể có trường hợp 3-4 hộ gom chung rác và đóng phí như 1 hộ. Do đó, ban ấp thu gom lượng lớn rác nhưng phí thu được không đủ bù chi.

Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thị Hộ, hiện nay ban ấp phải chở rác về tận Khu xử lý chất thải Quang Trung (H.Thống Nhất) cách đó gần 30km thay vì chở đến bãi trung chuyển của Công ty CP Thương mại Tài Tiến (xã Tây Hòa, H.Trảng Bom), tốn kém tiền xăng dầu, thuê mướn nhân công cao trong khi phí thu gom vẫn không tăng, dẫn đến tình trạng càng làm càng... lỗ.

Trước thực tế này, nhiều đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt từ hộ gia đình cho rằng, họ đang gặp không ít khó khăn trong việc chuẩn hóa phương tiện. Do đó, cần điều chỉnh phí thu gom chất thải cho phù hợp thực tế nhằm tạo ra lợi nhuận cũng như các đơn vị có điều kiện tái đầu tư, chuẩn hóa phương tiện.

Để hạn chế tình trạng sử dụng những phương tiện gia công đơn giản, phương tiện vận chuyển không đạt trong thu gom, vận chuyển làm rơi vãi rác thải, nước rỉ rác, phát tán mùi hôi bị người dân phản ảnh, theo ông Nguyễn Thanh Hiền, Giám đốc Công ty HTX Vĩnh Thanh (xã Bảo Hòa, H.Xuân Lộc), đơn vị cần được hỗ trợ vốn vay lãi suất ưu đãi hoặc vay vốn từ Quỹ Bảo vệ môi trường của tỉnh theo phương thức tín chấp, để các đơn vị có điều kiện mua mới phương tiện đạt chuẩn.

Tương tự, ông Nguyễn Thế Vinh, Giám đốc Xí nghiệp Môi trường Biên Hòa cũng cho rằng, từ năm 2014 đến nay, phí thu gom chất thải rắn sinh hoạt không thay đổi, điều này không khuyến khích cơ sở thu gom, vận chuyển chất thải tái đầu tư phương tiện. “Tôi đề nghị tăng phí lên 35 ngàn đồng/hộ dân và có một mức phí phù hợp đối với các hộ dân sản xuất, kinh doanh dịch vụ, bởi lượng rác ở những hộ dân này gấp nhiều lần nhưng hiện cũng chỉ trả mức phí như một hộ dân thông thường là không phù hợp”.

Theo phản ảnh của nhiều đơn vị hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, hiện tỉnh có 2 quỹ là Quỹ Bảo vệ môi trường và Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh cho cá nhân, doanh nghiệp vay để mua xe chở rác, thế nhưng nhiều đơn vị không tiếp cận được vì phải có tài sản thế chấp, mà tài sản thế chấp là xe rác lại không được chấp nhận. Do đó, nhiều đơn vị không đủ tài chính để chuyển đổi phương tiện đạt chuẩn, cũng như thuê mướn nhân công để tăng tần suất thu gom... Những khó khăn này dẫn đến tình trạng rác luôn tồn đọng gây ô nhiễm môi trường.

Theo Sở TN-MT, hiện trên địa bàn toàn tỉnh có 167 đơn vị nhiều thành phần tham gia hoạt động thu gom rác thải sinh hoạt. Các đơn vị này đã trang bị 145 xe chuyên dụng, xe ép rác bảo đảm cho hoạt động thu gom đúng quy định. Tuy nhiên, vẫn còn một số HTX và hộ cá thể do hạn chế năng lực tài chính nên vẫn đang sử dụng 209 phương tiện thô sơ, lạc hậu chưa đúng chuẩn để thu gom, vận chuyển rác, dẫn đến tình trạng rơi vãi, nước rỉ rác tro

Theo Báo Đồng Nai