Kiểm soát dịch bệnh thủy sản để đảm bảo xuất khẩu

Vẫn tồn tại nhiều vi phạm

Tại Hội nghị về phòng chống dịch bệnh thủy sản năm 2021 do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 19/3, ông Ngô Hồng Phong, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Bộ NN&PTNT) cho biết, chất lượng thủy sản xuất khẩu đã được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những lô hàng thủy sản bị trả về, đặc biệt ở thị trường Trung Quốc. Báo cáo của Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (NAFIQAD) cho thấy, số lượng lô hàng thủy sản xuất khẩu vi phạm chất lượng an toàn thực phẩm bị trả về tăng đột biến trong 3 tháng đầu năm 2021.

Cụ thể ở thị trường Trung Quốc có đến 15/40 lô vi phạm bị trả về, trong khi cả năm 2020 số lượng lô vi phạm bị trả về là 6/14 lô. “Gần đây phía Trung Quốc cảnh báo một số lô hàng tôm đông lạnh, tôm đã xử lý nhiệt của Việt Nam bị phát hiện dương tính với bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu (IHHNV), virus đốm trắng (WSSV). NAFIQAD đã có văn bản gửi cơ quan kiểm dịch Trung Quốc đề nghị cấp cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý cảnh báo bệnh IHHNV, WSSV đối với sản phẩm tôm đã xử lý nhiệt và bằng chứng về đánh giá rủi ro đối với các cảnh báo bệnh IHHNV, WSSV trên sản phẩm tôm đông lạnh chưa bóc vỏ, bỏ đầu”, ông Phong cho biết.

Cũng theo ông Phong, các thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam liên tục có những thay đổi trong quy định chứng nhận an toàn thực phẩm đối với sản phẩm thủy sản xuất khẩu. Đơn cử như thị trường Hàn Quốc, sản phẩm tôm đáp ứng quy định về xử lý nhiệt (tôm nấu chín) theo quy định của Hàn Quốc sẽ được miễn kiểm dịch. Tuy nhiên, thời gian xử lý nhiệt theo quy định của Hàn Quốc dài, gây ảnh hưởng đến cảm quan của sản phẩm (màu sắc, mùi vị,..). NAFIQAD đã có văn bản đề nghị phía Hàn Quốc điều chỉnh quy định để vừa đảm bảo chất lượng sản phẩm vừa tiêu diệt được virus gây bệnh. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng bổ sung 5 chỉ tiêu bệnh (DIV1, TiLV, NHP, SAV, AHPND) đối với một số loài/dạng sản phẩm thủy sản (lô hàng xuất khẩu vào Hàn Quốc phải kèm theo chứng thư chứng nhận kiểm dịch đối với 5 bệnh này từ 1/8/2021). Hay như đối với thị trường Australia, sản phẩm tôm chưa nấu chín xuất khẩu sang nước này phải được kiểm tra, phân hạng tại cơ sở chế biến được cơ quan thẩm quyền nước xuất khẩu chứng nhận và kiểm soát; không có các dấu hiệu mắc bệnh; mỗi lô tôm sản xuất (sau chế biến) được lấy mẫu xét nghiệm âm tính đối với virus đốm trắng, đầu vàng...

Quản lý chất lượng thủy sản là một nhiệm vụ quan trọng

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, dựa trên những tín hiệu khả quan của thị trường, xuất khẩu thủy sản năm 2021 có thể đạt trên 8,7 tỷ USD. Để đạt được mục tiêu này, ngoài việc thúc đẩy, mở rộng thị trường thì việc giám sát tốt dịch bệnh, quản lý chất lượng thủy sản là một nhiệm vụ quan trọng.

Theo báo cáo của Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), tính đến ngày 15/3/2021, tổng diện tích nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại do dịch bệnh là hơn 1.897 ha, giảm 61% so với cùng kỳ năm 2020; ngoài ra có khoảng 105 lồng, bè, vèo, bể nuôi thủy sản cũng bị thiệt hại. Trong đó, diện tích tôm nước lợ bị thiệt hại gần 1.713,5 ha, chiếm 90,3% trong tổng diện tích thủy sản nuôi bị thiệt hại; diện tích cá tra bị thiệt hại là 125,6 ha, giảm 47,4% so với cùng kỳ năm 2020.

Ông Nguyễn Văn Long, Phó Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT) cảnh báo, diện tích tôm nuôi bị thiệt hại có thể tăng mạnh và nguy cơ dịch bệnh trong thời gian tới là rất cao do người nuôi tôm bắt đầu tăng thả nuôi, trong khi đó các điều kiện bất lợi của thời tiết tiếp tục diễn biến phức tạp; các loại mầm bệnh nguy hiểm (AHPND, WSD, EHP,..) còn lưu hành ở nhiều vùng nuôi, có thể xâm nhập và gây bệnh cho tôm.

“Các địa phương cần có giải pháp khắc phục như quản lý mùa vụ nuôi, có ao lắng để trữ nước sử dụng khi cần thiết. Chỉ thả giống khi bảo đảm điều kiện nuôi và sử dụng con giống có nguồn gốc rõ ràng, bảo đảm chất lượng. Nghiên cứu điều chỉnh quy trình nuôi phù hợp, tổ chức giám sát chủ động dịch bệnh, lấy mẫu đối với những diện tích bị thiệt hại để xác định nguyên nhân, áp dụng các biện pháp tổng hợp phòng, chống dịch bệnh”, ông Long nói.

Nỗ lực đáp ứng yêu cầu thị trường

Theo thống kê, xuất khẩu thủy sản 2 tháng đầu năm 2021 có sự tăng trưởng vô cùng ấn tượng. Cụ thể, giá trị xuất khẩu thủy sản tháng 2 năm 2021 ước đạt 400 triệu USD, đưa giá trị xuất khẩu thủy sản 2 tháng đầu năm 2021 đạt 1,01 tỷ USD, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2020. Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Trung Quốc là 4 thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam trong tháng 1 năm 2021, chiếm 52,6% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản.

Để đáp ứng được các yêu cầu về an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh của các thị trường nhập khẩu, ông Ngô Hồng Phong kiến nghị, các ngành chức năng, các địa phương cần tăng cường kiểm tra, giám sát, hậu kiểm về chất lượng, an toàn thực phẩm, xuất xứ nguồn gốc trong toàn bộ chuỗi sản xuất, sơ chế, chế biến, tiêu thụ. Tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc các địa phương thực hiện kế hoạch giám sát dịch bệnh trên địa bàn; giám sát, cảnh báo sớm dịch bệnh trên thủy sản để kịp thời khuyến nghị và hướng dẫn người nuôi phòng trị bệnh hiệu quả.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, sản phẩm thủy sản của Việt Nam ngày càng được ưa chuộng ở nhiều thị trường, tuy nhiên, để khai thác tốt tiềm năng cũng như dư địa còn rất lớn, ngành chức năng, các địa phương cần đẩy mạnh xây dựng các chuỗi liên kết để kiểm soát tốt vấn đề dịch bệnh. Đồng thời cần chủ động giám sát, điều tra, xử lý ổ dịch, nâng cao tinh thần trách nhiệm, đảm bảo hiệu quả trong phòng chống dịch bệnh.