Hóa thạch Little Foot làm thay đổi quan điểm về lịch sử loài người

Chuyên gia xác nhận Little Foot là loài mới, mang đặc điểm độc đáo, chứng minh khu vực tìm thấy là nơi sinh sống của nhiều nhánh người cổ đại cùng thời kỳ.

Một trong những bộ xương hóa thạch người nổi tiếng nhất thế giới có biệt danh "Little Foot" (Bàn chân nhỏ). Mới đây, các nhà nghiên cứu đã phân tích, kiểm tra hóa thạch này và phát hiện nó thuộc về một loài hoàn toàn mới. Ảnh: Wits University/CC BY SA 4.0.

Được phát hiện tại hang động Sterkfontein, Nam Phi vào năm 1998, Little Foot (mã hiệu StW 573) là một trong những bộ xương hóa thạch gần như hoàn chỉnh nhất từng được tìm thấy. Các chuyên gia mất nhiều năm và công sức để hóa thạch tách khỏi lớp đá cứng. Ảnh: Martin et al., Am. J. Biol. Anthropol. 2025.

Sau khi tách khỏi lớp đá cứng, các chuyên gia gặp khó khăn trong việc xác định giới tính và niên đại của "Little Foot". Bộ xương hóa thạch này được cho có niên đại từ 2,6 đến hơn 3 triệu năm trước nhưng đến nay vẫn chưa thể xác định chính xác. Ảnh: Martin et al., Am. J. Biol. Anthropol. 2025.

Ban đầu, Ronald Clarke, người đã kiểm tra bộ xương này vào năm 2019, cho rằng nó thuộc về loài Australopithecus prometheus (Vượn người phương nam Prometheus). Ảnh: Martin et al., Am. J. Biol. Anthropol. 2025.

Tuy nhiên, quan điểm này đã vấp phải sự hoài nghi lớn từ nhiều khoa học, bao gồm cả Tiến sĩ Jesse Martin từ Đại học La Trobe. Ông cho rằng, "Little Foot" không thuộc về loài A. prometheus hay Australopithecus africanus. Thay vào đó, "Little Foot" nhiều khả năng đây là họ hàng chưa từng biết đến của con người. Ảnh: Jesse Martin.

Sự khác biệt then chốt nằm ở ba điểm dị biệt lớn trên phần sau hộp sọ của Little Foot. Cụ thể, bộ xương hóa thạch này sở hữu một "mào dọc" (sagittal crest) - gờ xương chạy dọc đỉnh đầu - tương đồng với con đực của các loài linh trưởng lớn như khỉ đột. Ảnh: University of the Witwatersrand.

Tiếp đến, cấu trúc các đường khớp sọ và một vết lồi rõ rệt được gọi là "lồi chẩm ngoài" cũng hoàn toàn khác biệt so với loài A. africanus. Điều đáng chú ý là trong khi hình dáng hộp sọ của Little Foot mang nhiều nét cổ xưa, các đặc điểm khác trên cơ thể lại cho thấy nó không thể là một "kẻ sống sót muộn màng" của một loài cổ đại. Ảnh: University of the Witwatersrand.

Sự pha trộn độc đáo này dẫn đến kết luận rằng Little Foot là một loài mới và là một mắt xích riêng biệt trong lịch sử tiến hóa của nhân loại. Ảnh: M. BALTER/SCIENCE.

Việc Little Foot không khớp với bất kỳ hồ sơ nào hiện có cho thấy khu vực tìm thấy bộ xương hóa thạch này là nơi có nhiều nhánh người cùng sinh sống cùng thời điểm. Hiện các nhà khoa học vẫn chưa đặt tên chính thức cho loài mới này. Ảnh: vocal.media.

Little Foot, với niên đại gây tranh cãi từ 2,6 đến hơn 3 triệu năm, vẫn đang kiên nhẫn chờ đợi con người hiện đại giải mã hoàn toàn câu chuyện của mình, hứa hẹn sẽ tiếp tục viết lại những trang sử quan trọng về nguồn gốc nhân loại. Ảnh: DEA Picture Library/De Agostini/Getty Images.