Hệ lụy từ việc lạm dụng chỉ định thầu rút gọn cho nhà thầu "ruột"

Trao đổi với phóng viên về hiện trạng chỉ định thầu tại các gói thầu của Công ty TNHH Tư vấn - Xây dựng Hồ Long, Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) nhận định:

Đúng luật nhưng cần cảnh giác "lách luật"

"Nghị định 214/2025/NĐ-CP đã nâng hạn mức chỉ định thầu đối với gói thầu xây lắp lên không quá 02 tỷ đồng. Đây là quy định nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án nhỏ. Do đó, việc UBND phường Dĩ An chỉ định thầu cho các gói dưới 2 tỷ đồng là không sai về mặt hình thức pháp lý."

Tuy nhiên, Luật sư Vinh nhấn mạnh, cần xem xét kỹ quy trình lập dự toán. "Nếu các gói thầu có giá trị sát ngưỡng 2 tỷ đồng (như gói 1,88 tỷ đồng đường Vũng Thiện ) xuất hiện thường xuyên, cơ quan chức năng cần kiểm tra xem có dấu hiệu của việc chia nhỏ dự án hoặc định giá có chủ đích để 'né' đấu thầu rộng rãi hay không. Điều này được quy định rõ tại Luật Đấu thầu về các hành vi bị cấm," Luật sư Vinh cho biết thêm.

Lo ngại về tính cạnh tranh và năng lực nhà thầu

Dưới góc độ chuyên môn, Chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ bày tỏ lo ngại về tính cạnh tranh khi một nhà thầu như Công ty Hồ Long trúng thầu 100% số gói tham gia (6/6 gói) và chủ yếu là chỉ định thầu tại một số chủ đầu tư quen thuộc như UBND phường Dĩ An, UBND phường Tân Đông Hiệp.

"Bản chất của chỉ định thầu là chọn mặt gửi vàng, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm về năng lực của nhà thầu được chọn. Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất là cơ chế 'thân hữu' hay 'sân sau'. Khi không có cạnh tranh, nhà thầu không có động lực để giảm giá, dẫn đến tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách thấp. Hơn nữa, với một công ty quy mô nhỏ (đăng ký 20 nhân viên), việc ôm đồm nhiều gói thầu cùng lúc thông qua chỉ định có thể dẫn đến việc bán thầu hoặc thi công ẩu, ảnh hưởng chất lượng công trình," ông Vũ phân tích.

Cần giám sát chặt chẽ sau đấu thầu

Dữ liệu cho thấy, Công ty Hồ Long không chỉ thi công xây lắp mà còn tham gia các gói thầu tư vấn giám sát (như 02 gói thầu tại UBND phường Tân Đông Hiệp vào tháng 11/2025). Việc một đơn vị vừa thi công, vừa làm tư vấn giám sát tại cùng một khu vực địa lý đòi hỏi sự giám sát chéo chặt chẽ để đảm bảo tính khách quan.

Theo các chuyên gia, để đảm bảo minh bạch, các cơ quan có thẩm quyền cần vào cuộc rà soát lại quy trình thẩm định giá, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu tại các dự án mà Công ty Hồ Long đã trúng. Đặc biệt là làm rõ tính hợp lý của các mức giá "sát trần" chỉ định thầu và chất lượng thực tế của các công trình sau khi đưa vào sử dụng.

Chỉ khi có sự giám sát chặt chẽ và công khai minh bạch, mục tiêu sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công tại các địa phương mới thực sự đạt được, tránh tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi" hoặc ưu ái cho các nhà thầu "ruột".

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin.