Gần 120.000 tỉ đồng trái phiếu bất động sản không có tài sản đảm bảo

Báo cáo từ Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư SSI (SSI Research) cho thấy trong năm 2020, lượng trái phiếu doanh nghiệp được phát hành tổng cộng 455.000 tỉ đồng, tăng 48,4% so với cả năm 2019. Trong đó, trái phiếu bất động sản vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất với 40,1% trong tổng phát hành toàn thị trường dù là nhóm chịu ảnh hưởng mạnh nhất bởi các quy định chặt chẽ về điều kiện phát hành tại Nghị định 81/2020 của Chính phủ.

Theo Nghị định 81, kể từ ngày 1.9.2020, các lô phát hành riêng lẻ phải cách nhau tối thiểu 6 tháng, tổng dư nợ phát hành không vượt quá 05 lần vốn chủ sở hữu và các điều kiện về hồ sơ phát hành chặt chẽ hơn. Điều này khiến lượng trái phiếu bất động sản phát hành 4 tháng cuối năm 2020 là 22.600 tỉ đồng, chỉ bằng 38% lượng phát hành của riêng tháng 8.2020 và bằng 12,4% lượng phát hành cả năm 2020 (trong khi 4 tháng cuối năm 2019 là cao điểm phát hành trái phiếu bất động sản với lượng phát hành chiếm 47% cả năm 2019).

Đáng chú ý, lượng trái phiếu bất động sản không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu khá lớn. Trong năm 2020, có 35.700 tỉ đồng trái phiếu bất động sản phát hành mới không có tài sản đảm bảo, chiếm 19,6% tổng lượng trái phiếu bất động sản phát hành. Con số thực tế có thể lớn hơn do có khoảng 57.000 tỉ đồng trái phiếu bất động sản thiếu thông tin về tài sản đảm bảo trong bản công bố thông tin. Bên cạnh đó, có 27.100 tỉ đồng trái phiếu bất động sản phát hành được đảm bảo bằng cổ phiếu, chiếm 73,2% trong tổng số gần 37.000 tỉ đồng trái phiếu phát hành được đảm bảo bằng cổ phiếu trong năm vừa qua. Như vậy, tổng lượng trái phiếu bất động sản không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu phát hành năm 2020 là gần 63.000 tỉ đồng. Nếu tính cả lượng trái phiếu không có thông tin tài sản đảm bảo, con số lên đến 119.800 tỉ đồng.

Trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc không có thông tin tiềm ẩn rủi ro cho nhà đầu tư. Thậm chí, tại báo cáo phát hành trái phiếu doanh nghiệp hồi tháng 10.2020, SSI Research cho biết không đánh giá cao chất lượng tài sản đảm bảo là cổ phiếu vì khi sự kiện vi phạm xảy ra, giá trị cổ phiếu sẽ sụt giảm rất nhanh, thậm chí giá trị cổ phiếu của tổ chức phát hành có thể về 0 nếu doanh nghiệp mất khả năng thanh toán hay phá sản. Do đó, các nhà đầu tư cần cẩn trọng khi xem xét đầu tư vào các trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu.

Theo dự báo của SSI Research, thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 vẫn sẽ sôi động nhưng sức nóng sẽ giảm so với 2020. Sức mua của các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân sẽ giảm bớt do nhiều người không đáp ứng yêu cầu là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Tuy nhiên, mặt bằng lãi suất tiền gửi thấp (chỉ từ 4,5%-5,5%/năm với kỳ hạn 12 tháng) dự kiến vẫn tiếp tục duy trì ít nhất là trong nửa đầu năm 2021 và có thể chỉ nhích nhẹ vào nửa cuối năm. Ở mức lãi suất này, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp đang mang lại tỷ suất sinh lời cao hơn từ 2-5%/năm so với tiền gửi nên vẫn là kênh đầu tư hấp dẫn. Môi trường lãi suất thấp vẫn là động lực cơ bản thúc đẩy cả thị trường sơ cấp và thứ cấp trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng.