Động đất tại Kon Tum bất thường và lớn nhất từ 120 năm trở lại đây

VŨ LONG

Tình trạng động đất tại huyện Kon Plông (Kon Tum) đã xảy ra một thời gian dài nhưng gần đây đã gia tăng cả về tần suất và cường độ.

Động đất liên tiếp tại Kon Tum: Không thể chủ quan

Theo Viện Vật lý địa cầu, trong thời gian gần đây trên địa bàn tỉnh Kon Tum liên tiếp xảy ra động đất. Riêng trận động đất với độ lớn 4.5 vào trưa 18.4 được đánh giá là mạnh nhất từ trước đến nay và đây là hiện tượng bất thường, cần cảnh báo những nguy cơ rủi ro thiên tai nguy hiểm, bởi tình trạng động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum đã xảy ra một thời gian dài với các trận động đất nhỏ, nhưng thời gian gần đây bắt đầu có xu thế gia tăng cả về tần suất và cường độ.

Vùng tâm chấn động đất ở xã Đak Tăng. Ảnh Thanh Tuấn

Theo ông Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, trước tình trạng gia tăng các trận động đất tại Kon Tum trong những ngày qua, Viện Vật lý địa cầu vừa quyết định cử đoàn cán bộ vào xem xét, đánh giá tình hình động đất. Để biết các công trình thủy điện có liên quan đến động đất hay không cần có sự đánh giá, nghiên cứu cụ thể” - ông Nguyễn Xuân Anh nói.

Sáng 19.4, tại cuộc họp do Ban chỉ đạo Quốc gia về Phòng, Chống thiên tai tổ chức với sự tham gia của các bộ, ngành, cơ quan liên quan, các công ty quản lý hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên địa bàn tỉnh Kon Tum, đặc biệt là thủy điện Thượng Kon Tum, Viện Vật lý địa cầu cho biết: Từ năm 1903 đến năm 2020 chỉ xảy ra 33 trận động đất, nhưng chỉ riêng trong năm 2021 đã xảy ra tới 114 trận. Đặc biệt, từ ngày 15-18.4.2022 đã xảy ra 22 trận động đất, trong đó có trận động đất có độ lớn 4.5 (M=4,5) vào ngày 18.4 và trận động đất ngày 15.4 có M=4,1 trong năm 2021, tại huyện Kon Plong xảy ra hàng trăm trận động đất có độ lớn không quá 4.0 và không gây rủi ro thiên tai.

Theo Tổng cục Phòng chống thiên tai, với trận động đất có độ lớn 4.5 trưa 18.4, là trận động đất lớn nhất trong vòng 120 năm trở lại đây.

Ghi nhận động đất tại Kon Tum từ năm 2021 đến nay. Nguồn: PCTT

Vì sao liên tiếp động đất tại Kon Plông?

Theo Viện Vật lý địa cầu, tình trạng động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum đã xảy ra một thời gian dài với các trận động đất nhỏ nhưng thời gian gần đây bắt đầu có xu thế gia tăng cả về tần suất và cường độ. Với độ lớn 4.5 là hiện tượng bất thường, nguy hiểm trong động đất kích thích, cần theo dõi, có những biện pháp khảo sát, đề phòng.

Hiện tượng động đất lại liên tiếp xảy ra trong 2 năm gần đây tại tỉnh Kon Tum, đặc biệt là tại huyện Kon Plông, phải chăng có sự tác động của con người? Trước đó, nhận định về hiện tượng này, PGS.TS Nguyễn Hồng Phương - Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần (Viện Vật lý địa cầu) đánh giá, đây là hiện tượng động đất kích thích, do hoạt động của con người gây ra, cụ thể là hoạt động của thủy điện.

PGS.TS Nguyễn Hồng Phương phân tích, có nhà máy thủy điện tích nước xong sẽ gây ra động đất, cũng có những nhà máy thủy điện tích nước được một thời gian dài khoảng vài năm, đến khi địa chất phía dưới mất sự cân bằng thì mới nổ ra những trận động đất nhỏ lụp bụp.

"Từ xưa đến nay, tất cả những trận động đất kích thích đều không mạnh, không thể gây thiệt hại nặng nề về nhà cửa, con người. Hôm nay mới có một trận động đất lớn nhất với độ lớn 4.5. Hiện các nhà khoa học đã chú ý đến hiện tượng này và đang theo dõi, đã có những biện pháp khảo sát, đề phòng"- PGS.TS Nguyễn Hồng Phương nhấn mạnh.

PGS.TS Cao Đình Triều, chuyên gia về động đất cũng cho rằng, động đất tại Kon Plông nhiều khả năng là động đất kích thích bởi thời điểm gia tăng động đất trùng với thời điểm Nhà máy Thủy điện Thượng Kon Tum đặt tại huyện Kon Plông vận hành và phát điện tổ máy số 1 (24.3.2021).

PGS.TS Nguyễn Hồng Phương - Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần: Khi thủy điện hoạt động thì phải thực hiện tích nước hồ chứa để vận hành phát điện. Nếu lòng hồ nằm trên khu vực có những đứt gãy, là những vết nứt trên vỏ rắn vỏ Trái Đất và vẫn có hoạt động lẻ tẻ thì sẽ gây ra động đất. Động đất kích thích không phải tự nhiên gây ra mà do những tác động dồn nén do con người gây ra do hoạt động thủy điện...

Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum Lê Ngọc Tuấn: Hiện tượng động đất nhỏ, gây nứt núi, dẫn đến sạt lở khi mùa mưa đến phổ biến ở các huyện miền núi như Tu Mơ Rông thì không lạ. Nhưng khu vực huyện Kong Plông xưa nay là nơi bình yên. Hiện nay, động đất liên tiếp xảy ra ở các xã Măng Bút, Đăk Tăng, Đăk Nên, Đăk Ring, Ngọk Tem, Măng Cành, Pờ Ê, Xã Hiếu, Thị trấn Măng Đen, thuộc huyện Kon Plông là bất thường.