Đây là nguyên nhân khiến khối ngoại bán hàng chục ngàn tỉ đồng trên sàn chứng khoán

Sau tuần tăng mạnh nhờ hiệu ứng nâng hạng và nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn bứt phá, thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào tuần mới với hai phiên đầu tăng điểm, lập đỉnh ngắn hạn quanh 1.800 điểm. Tuy nhiên, áp lực chốt lời nhanh chóng xuất hiện, khiến chỉ số chính đảo chiều giảm mạnh. Kết tuần, VN-Index mất hơn 16 điểm (-0,94%) xuống còn 1.731,19 điểm, quay lại kiểm định vùng hỗ trợ 1.700 điểm.

Khối ngoại bán ròng hơn 90.000 tỉ đồng

Đáng chú ý, khối ngoại tiếp tục duy trì áp lực bán ròng với giá trị hàng ngàn tỉ đồng mỗi phiên. Duy nhất phiên giao dịch ngày 16-10, khối này bất ngờ mua ròng nhẹ trên sàn HoSE nhưng lũy kế cả tuần vẫn bán ròng hơn 5.167 tỉ đồng. 

Tính từ đầu năm 2025 đến nay, lượng vốn rút ròng của khối ngoại đã vượt 90.000 tỉ đồng, con số cao nhất trong nhiều năm, phản ánh tâm lý thận trọng trước biến động tỉ giá và chính sách tiền tệ toàn cầu.

Dù vậy, thị trường vẫn có điểm sáng khi lĩnh vực quản lý quỹ tiếp tục tăng trưởng. Việt Nam hiện có 43 công ty quản lý quỹ, đang điều hành tổng tài sản hơn 800.000 tỉ đồng, gấp hơn 7 lần so với năm 2014, tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm. Sự phát triển này được kỳ vọng là yếu tố quan trọng để củng cố niềm tin nhà đầu tư nước ngoài và tạo dòng vốn ổn định cho thị trường chứng khoán.

Tại hội nghị bàn về thu hút đầu tư từ các quỹ nước ngoài tuần qua, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty Quản lý quỹ SSI (SSIAM), cho rằng Việt Nam cần "tháo thêm nhiều rào cản" để giữ chân nhà đầu tư ngoại và giảm tình trạng bán ròng kéo dài. Theo bà, rủi ro lớn nhất hiện nay chính là tỉ giá. Năm 2024, USD/VND tăng 4,5%, và từ đầu năm 2025 đến nay tăng thêm khoảng 3,5%. Một số quỹ Thái Lan thậm chí lỗ đến 9% chỉ vì biến động tỉ giá. "Chi phí này đang trực tiếp ăn vào lợi nhuận đầu tư, khiến thị trường Việt Nam kém hấp dẫn hơn so với các nước trong khu vực" - bà Ngọc Anh nhận định.

Nguyên nhân bán ròng là gì?

Theo bà, vấn đề nằm ở Thông tư 02/2021 của Ngân hàng Nhà nước. Thông tư này quy định các tổ chức tín dụng chỉ được bán ngoại tệ kỳ hạn cho nhà đầu tư nước ngoài sở hữu trái phiếu Chính phủ, trong khi các quỹ đầu tư cổ phiếu không có công cụ phòng ngừa rủi ro tỉ giá. "Nếu Ngân hàng Nhà nước sớm cho phép cơ chế "phòng hộ" tỉ giá phù hợp, đây sẽ là đòn bẩy quan trọng giúp hút thêm dòng vốn dài hạn" - đại diện SSIAM đề xuất.

Bên cạnh đó, chính sách thuế và phí cũng cần hoàn thiện để khuyến khích đầu tư. Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân mới đã đề xuất miễn thuế chuyển nhượng chứng chỉ quỹ nếu nắm giữ từ hai năm trở lên và giảm 50% thuế lợi tức chia từ quỹ. Tuy nhiên, các quy định hướng dẫn vẫn chưa ban hành, khiến doanh nghiệp lúng túng khi triển khai. SSIAM kiến nghị Bộ Tài chính sớm ban hành hướng dẫn cụ thể để tạo hành lang pháp lý rõ ràng.

Ngoài ra, sự khác biệt giữa các quy định thuế cũng đang gây bất lợi cho nhà đầu tư ngoại. Theo Thông tư hướng dẫn thuế thu nhập cá nhân, nhà đầu tư nước ngoài chỉ chịu thuế 0,1% khi bán cổ phiếu tại công ty đại chúng nhưng theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, nếu bán cổ phần tại công ty chưa đại chúng thì phải chịu thuế đến 20% lợi nhuận. Đại diện SSIAM đề nghị cần thống nhất mức thuế 0,1% cho mọi trường hợp để tăng tính cạnh tranh của thị trường Việt Nam.

Một vấn đề khác là quỹ mở không được vay vốn ngân hàng do không có tư cách pháp nhân. Khi nhà đầu tư rút vốn hàng loạt, các quỹ buộc phải bán cổ phiếu thay vì vay ngắn hạn để cân đối thanh khoản, khiến áp lực bán trên thị trường tăng mạnh. Do đó, SSIAM kiến nghị cho phép quỹ mở được tiếp cận nguồn vốn vay hợp lý, đồng thời mở rộng phạm vi đầu tư vào chứng khoán phái sinh để tối ưu lợi nhuận, thay vì chỉ được sử dụng công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro như hiện nay.