Công ước Hà Nội – bước tiến lịch sử vì một không gian mạng an toàn và nhân văn

Một số ý kiến lo ngại về phạm vi điều chỉnh, cơ chế hợp tác hay nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư. Tuy nhiên, những quan điểm này chưa phản ánh đầy đủ tinh thần và giá trị thực tế của công ước.

Thứ nhất, việc mở rộng phạm vi sang các “tội phạm nghiêm trọng” là cần thiết. Trong kỷ nguyên số, hầu hết hành vi phạm tội – từ rửa tiền, khủng bố, buôn bán người đến lừa đảo – đều có yếu tố kỹ thuật số. Do đó, quy định linh hoạt này giúp các quốc gia chủ động ứng phó với tội phạm công nghệ cao mà không giới hạn trong phạm vi hẹp.

Thứ hai, cơ chế hợp tác quốc tế của công ước không làm suy yếu chủ quyền quốc gia, mà tăng cường năng lực thực thi pháp luật. Mọi hoạt động phối hợp đều phải tuân thủ luật pháp của nước nhận yêu cầu, đồng thời tạo điều kiện để các quốc gia đang phát triển được tiếp cận hỗ trợ kỹ thuật, dữ liệu và đào tạo chuyên sâu.

Thứ ba, công ước đặt quyền con người ở trung tâm. Các biện pháp như bảo toàn, thu giữ hoặc giám sát dữ liệu điện tử đều yêu cầu có sự giám sát tư pháp và giới hạn rõ ràng về mục đích, phạm vi và thời gian. Điều này bảo đảm cân bằng giữa nhu cầu an ninh và quyền riêng tư cá nhân.

Ngoài ra, cơ chế thực thi của công ước mang tính hợp tác chứ không áp đặt. Các quốc gia thành viên sẽ cùng đánh giá, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật thay vì bị kiểm soát từ bên ngoài. Đây là mô hình phù hợp với đặc thù đa dạng của thế giới hiện nay.

Công ước Hà Nội không chỉ là văn bản pháp lý, mà là cam kết chính trị – đạo đức toàn cầu về hợp tác bình đẳng trong không gian mạng. Nếu Công ước Budapest từng đặt nền móng khu vực, thì Công ước Hà Nội là bước tiến hướng tới sự thống nhất toàn cầu, nơi mọi quốc gia – dù lớn hay nhỏ – đều có tiếng nói chung trong việc bảo vệ an ninh mạng và quyền con người.