Căng sức bảo vệ thương hiệu

Liên tục bị xâm phạm

Một trong những vụ việc được chú ý là tranh chấp thương hiệu giữa Công ty CP Gas Thủ Đức (TP HCM) và một DN khác tại Hòa Bình. Ngày 14-11-2021, Gas Thủ Đức gửi đơn khiếu nại hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đến cơ quan cảnh sát điều tra. Theo công ty, thương hiệu "Thủ Đức Gas" được sử dụng từ năm 2000 nhưng bất ngờ bị một cá nhân khác đăng ký nhãn hiệu gần giống là "Thu Đức Gas" vào năm 2018. Cá nhân này còn thành lập Công ty TNHH MTV Phân phối Khí đốt Gas Thu Đức, sử dụng vỏ bình gas của Gas Thủ Đức để mài, sơn sửa, dán nhãn mới và bán ra thị trường. Hành vi này đã bị lực lượng quản lý thị trường và Công an tỉnh Hòa Bình phát hiện.

Gas Thủ Đức nhiều lần gửi đơn yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT) hủy hiệu lực văn bằng bảo hộ nhãn hiệu "Thu Đức Gas". Tuy nhiên, cơ quan này cho rằng "Thu Đức" và "Thủ Đức" khác nhau về phát âm, thị giác và ý nghĩa, nên không vi phạm quy định về nhãn hiệu. Cho rằng kết luận này chưa thỏa đáng, Gas Thủ Đức đã khởi kiện ra TAND TP Hà Nội từ tháng 3-2023, sau đó vụ việc được chuyển về Tòa án TP HCM. Đến ngày 24-7-2025, phiên tòa dự kiến xét xử sơ thẩm nhưng phải hoãn vì bị đơn vắng mặt, và dời sang 14-8-2025 vẫn chưa thể xử lý dứt điểm. Như vậy, vụ việc kéo dài gần 4 năm nhưng vẫn chưa có phán quyết cuối cùng. Đại diện Gas Thủ Đức cho biết công ty sẽ tiếp tục kiện lên tòa phúc thẩm để đòi lại quyền lợi chính đáng.

Tương tự, Công ty CP Nhựa Bình Minh cũng là nạn nhân của tình trạng xâm phạm thương hiệu. Đại diện công ty cho biết thương hiệu nổi tiếng này bị làm giả, làm nhái từ logo, bao bì cho đến việc đăng ký tên thương mại gây nhầm lẫn. Để đối phó, Nhựa Bình Minh đã thành lập tổ công tác bảo vệ thương hiệu, gửi khiếu nại đến nhiều cơ quan chức năng và đầu tư hơn 19 tỉ đồng vào công nghệ in laser chống giả. Tuy nhiên, chi phí lớn mà hiệu quả vẫn chưa như mong đợi khi hàng giả, hàng nhái vẫn len lỏi trên thị trường, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lòng tin của người tiêu dùng. Hiện công ty vẫn đang theo đuổi một vụ kiện khác liên quan đến việc một DN sử dụng tên thương hiệu có chứa chữ "Bình Minh".

Trường hợp khác, Công ty TNHH SX-TM Mebipha (chuyên về thuốc thú y và thuốc thủy sản) cũng nhiều lần "kêu cứu" khi các sản phẩm bán chạy bị làm nhái gần như y hệt, chỉ thay đổi vài ký tự hoặc chi tiết nhỏ. Có DN còn đăng ký thương hiệu "na ná" để gây nhầm lẫn. Bà Lâm Thúy Ái, Chủ tịch HĐTV công ty, cho biết một sản phẩm từng đạt doanh thu khoảng 2 triệu USD đã bị làm giả, buộc công ty phải nhờ truyền thông và cơ quan pháp luật can thiệp. "Thủ tục pháp lý quá phức tạp và kéo dài. Không ít lần, chúng tôi buộc phải đổi tên sản phẩm để tránh kiện tụng, dù điều đó ảnh hưởng lớn đến thương hiệu" - bà Ái nói.

Đừng "quên" đăng ký quyền sở hữu trí tuệ

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TAT Law Firm, nhận định nguyên nhân khiến các vụ tranh chấp kéo dài là vì Việt Nam mới chỉ thành lập tòa chuyên trách về SHTT từ ngày 1-7-2025 nhưng lực lượng nhân sự còn mỏng và thiếu chuyên môn sâu. "Khó phân định thế nào là tương tự gây nhầm lẫn, nhiều vụ xét xử vẫn phụ thuộc vào cảm tính. Ngay cả khái niệm cơ bản giữa logo và nhãn hiệu cũng bị nhầm trong bản án. Điều này cho thấy sự thiếu hụt tri thức chuyên ngành và kinh nghiệm thực tiễn" - ông Tú phân tích.

Theo ông, khi tòa chuyên trách đi vào hoạt động hiệu quả và đội ngũ thẩm phán được đào tạo chuyên sâu, các vụ việc mới có thể được xử lý khách quan, công bằng, góp phần bảo vệ tài sản trí tuệ và củng cố niềm tin của DN lẫn người tiêu dùng.

Trong khi đó, ông Trần Giang Khuê, Trưởng đại diện Cục SHTT Việt Nam tại TP HCM, cho rằng DN phải chủ động hơn trong việc đăng ký bảo hộ quyền SHTT, nhãn hiệu và các chỉ dẫn thương mại trong và ngoài nước. "DN cần tự bảo vệ mình bằng mọi biện pháp pháp luật cho phép, nhất là các biện pháp công nghệ như mã số, tem chống giả, blockchain, quản lý hàng hóa theo chuỗi cung ứng. Đồng thời phải chủ động giám sát thị trường, theo dõi hàng giả, đặc biệt trên các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội" - ông Khuê nói.

Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để xử lý vi phạm, đồng thời tôn trọng quyền SHTT của người khác, xây dựng văn hóa tôn trọng trí tuệ trong cộng đồng DN.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Viết Hồng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP HCM, cho rằng vấn đề nằm ở sự thiếu đồng bộ giữa Luật SHTT và Luật DN. "Nếu một DN đã được cấp quyền SHTT, khi sang cơ quan đăng ký kinh doanh phải kiểm tra lại để tránh trùng tên. Không thể để một DN khác sử dụng lại tên đã được bảo hộ" - ông Hồng nêu ý kiến và lưu ý nhiều DN hiện nay vẫn "quên" đăng ký quyền SHTT, khiến khi xảy ra tranh chấp, không có đủ hồ sơ pháp lý để chứng minh quyền sở hữu.

Theo ông Hồng, DN phải nhanh chóng đăng ký bảo hộ thương hiệu ngay từ khi thành lập, coi đây là bước đầu tiên trong chiến lược phát triển lâu dài. Khi tranh chấp xảy ra, cần củng cố hồ sơ pháp lý và chứng minh thương hiệu là do đơn vị mình khai sinh. "Chỉ khi nhận thức được tầm quan trọng của SHTT, DN Việt mới thật sự có thể bảo vệ mình, vươn ra thị trường quốc tế bằng chính thương hiệu của mình" - ông Hồng khẳng định.