Theo quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống, một trong những mục tiêu quan trọng của Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 là đảm bảo hiệu quả kinh tế. Tỷ lệ tiết kiệm (chênh lệch giữa giá gói thầu và giá trúng thầu) là con số biết nói phản ánh điều này.

Bức tranh tương phản về tỷ lệ tiết kiệm

Như Báo Tri thức và Cuộc sống đã thông tin về Công ty Hòa Hân “độc diễn” trúng thầu tiền tỷ tại phường Bình Tân, hành trình trúng thầu từ miền Tây đến Công ty Tư vấn Huy Phong và Hòa Hân thắng lớn sân nhà "hụt hơi" sân khách?

Tại địa bàn các tỉnh miền Tây, các gói thầu Công ty TNHH Hòa Hân trúng thường có tỷ lệ tiết kiệm khá ấn tượng. Đơn cử, tại gói thầu "Gói thầu số 05: Thi công Nâng cấp tuyến đường tổ 5-11 khu phố Tân phong" (Thị trấn Tân Hiệp), giá gói thầu là hơn 2 tỷ đồng. Công ty TNHH Hòa Hân trúng thầu với giá 1.839.024.000 đồng (ngày 28/05/2025). Tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 10%. Tại gói thầu "Gói thầu số 02: Thi công xây dựng Đường Liên Tân" (Huyện Châu Thành), Công ty TNHH Hòa Hân trúng với giá 8.005.226.110 đồng (ngày 24/06/2025), tiết kiệm tới gần 12%.

Tuy nhiên, khi tiến về TP.HCM, tại hai gói thầu thuộc Phường Bình Tân vừa được phê duyệt tháng 12/2025, tỷ lệ tiết kiệm lại thấp hơn hẳn. Tại gói thầu trụ sở HĐND-UBND (QĐ 114/QĐ-VP), giá gói thầu là 2,66 tỷ đồng, giá trúng thầu là 2,52 tỷ đồng, tiết kiệm khoảng 5,2%. Tại gói thầu trụ sở Đảng ủy (QĐ 117/QĐ-VP), giá gói thầu 4,67 tỷ đồng, giá trúng thầu 4,43 tỷ đồng, tiết kiệm khoảng 5%.

Thiếu cạnh tranh, ngân sách thiệt thòi?

Sự chênh lệch này có thể lý giải một phần do tính chất gói thầu và định mức đơn giá tại mỗi địa phương. Tuy nhiên, không thể phủ nhận yếu tố cạnh tranh đóng vai trò quyết định. Tại các gói thầu ở miền Tây nêu trên, thường có sự tham gia của 3-5 nhà thầu, buộc Hòa Hân phải giảm giá sâu để thắng.

Ngược lại, tại TP.HCM, với vị thế "một mình một ngựa", không có áp lực từ đối thủ, mức giảm giá ~5% của Công ty TNHH Hòa Hân mang tính chất "an toàn" để đạt yêu cầu xét duyệt hơn là nỗ lực tối ưu hóa chi phí cho nhà nước.

Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang phân tích: "Khi chỉ có một nhà thầu tham dự, chủ đầu tư mất đi quyền mặc cả của thị trường. Mặc dù mức tiết kiệm 5% không vi phạm quy định, nhưng nếu có 3-4 nhà thầu cùng cạnh tranh, con số tiết kiệm có thể lên tới 10-15%, giúp ngân sách địa phương có thêm nguồn lực cho các công việc khác. Trách nhiệm của bên mời thầu là phải làm sao thu hút được đông đảo nhà thầu tham gia để tạo ra mặt bằng giá tốt nhất".

Rõ ràng, sự thiếu vắng cạnh tranh tại các gói thầu ở phường Bình Tân không chỉ gây lo ngại về tính minh bạch mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 5:] Để hoạt động đấu thầu đảm bảo cạnh tranh, công bằng: Góc nhìn từ chuyên gia